Interpretacja Panic - The Smiths

"Panic" The Smiths to singiel wydany w 1986 roku, napisany przez wokalistę Morrisseya i gitarzystę Johnny'ego Marra. Jest to piosenka, która w przejmujący sposób oddaje ducha czasu i frustracje lat 80., uderzając w miałkość ówczesnej kultury masowej. Morrissey i Marr byli znani z tworzenia muzyki o bardziej głębokim przesłaniu, często krytykującej społeczeństwo i politykę. Utwór ten, z pozoru prosty w przekazie, jest w istocie wielowymiarową krytyką.

Pierwsze wersy – "Panic on the streets of London / Panic on the streets of Birmingham / I wonder to myself: / Could life ever be sane again?" – malują obraz powszechnego niepokoju i chaosu w brytyjskich miastach. To poczucie paniki rozszerza się na kolejne miejscowości: Leeds, Grasmere, Carlisle, Dublin, Dundee, Humberside, sugerując, że problem dotyka całe społeczeństwo, zarówno miejskie, jak i prowincjonalne. Morrissey, jak to często bywa w jego twórczości, nie podaje od razu konkretnych przyczyn tego stanu. To właśnie ta wszechobecna, niewytłumaczalna panika, to poczucie, że życie "nigdy nie będzie już normalne", jest punktem wyjścia do głębszej refleksji.

Klucz do interpretacji tkwi w legendzie dotyczącej powstania utworu. Według Johnny'ego Marra, piosenka powstała po tym, jak on i Morrissey słuchali w radiu BBC Radio 1 wiadomości o katastrofie nuklearnej w Czarnobylu w kwietniu 1986 roku. Bezpośrednio po tej wstrząsającej relacji, DJ Steve Wright zagrał trywialny popowy utwór "I'm Your Man" zespołu Wham!. Marr wspomina, że zareagował słowami: "Co to, do cholery, ma wspólnego z życiem ludzi? Słyszymy o Czarnobylu, a sekundę później oczekuje się od nas skakania do 'I'm Your Man'". To zderzenie tragedii i powierzchownej rozrywki wywołało w nich gniew i stało się bezpośrednią inspiracją do napisania "Panic". Morrissey nazwał nawet pojawienie się piosenki w dziennym radiu "małą rewolucją" ze względu na to, że była emitowana wśród muzyki, którą krytykowała.

I tu właśnie pojawia się najbardziej kontrowersyjny i pamiętny fragment tekstu: "Burn down the disco / Hang the blessed DJ". Te słowa, powtarzane z narastającą intensywnością, a w outro podśpiewywane przez chór dziecięcy, stały się manifestem sprzeciwu wobec muzyki, która "nic nie mówi o moim życiu". Nie chodzi tu o dosłowną przemoc, lecz o symboliczną destrukcję kultury, która stała się pusta, bezrefleksyjna i oderwana od rzeczywistości. The Smiths, ze swoją melancholijną i intelektualną estetyką, stanowili opozycję do dominującego w latach 80. popu i muzyki disco, które często były postrzegane jako eskapistyczne i pozbawione głębi.

Niemniej jednak, "Panic" wywołał również oskarżenia o rasizm, co było jednym z głównych kontrowersji wokół utworu. Niektórzy krytycy interpretowali frazy "burn down the disco" jako atak na czarną muzykę i aluzję do kampanii "Disco Sucks" z lat 70., która bywała oskarżana o rasistowskie podłoże. Morrissey i The Smiths stanowczo zaprzeczali tym zarzutom, twierdząc, że ich wypowiedzi w wywiadach zostały przekręcone. Johnny Marr ripostował, że "muzyka disco" nie jest równoznaczna z "czarną muzyką", wskazując na zespoły takie jak New Order, które tworzyły świetną muzykę disco, a w ich składzie nie było czarnoskórych muzyków. Wskazywał, że utwór dotyczy raczej ogólnego stanu brytyjskiej muzyki popularnej.

Co ciekawe, w ostatnich latach pojawiły się również spekulacje, że teksty piosenki mogą odnosić się do Jimmy'ego Savile'a, brytyjskiego prezentera telewizyjnego i DJ-a, który pośmiertnie został zdemaskowany jako seryjny pedofil. Zwolennicy tej teorii zwracają uwagę na frazy takie jak "Leeds side-streets that you slip down" (Savile pochodził z Leeds) czy "provincial towns you jog 'round" (Savile był znany z biegów charytatywnych). Morrissey w swoich późniejszych wypowiedziach nie potwierdził ani nie zaprzeczył tej interpretacji, chociaż wspominał, że w jego rodzinie z niepokojem mówiono o Savile'u. Jednakże, powszechnie uznawaną genezą utworu pozostaje frustracja Morrisseya i Marra powierzchownością radiowej ramówki po wiadomościach o Czarnobylu.

Instrumentalnie, Marr stworzył utwór, który ma w sobie coś z glam rockowego hymnu T. Rex "Metal Guru", co sam przyznał. Morrissey był wręcz obsesyjnie zafascynowany "Metal Guru" i chciał śpiewać w podobnym stylu, próbując dopasować słowa "Panic" do rytmu utworu T. Rex. To połączenie pozornie "radosnej" muzyki z ponurymi, introspektywnymi tekstami jest charakterystyczne dla twórczości The Smiths. Piosenka była pierwszym nagraniem zespołu w pięcioosobowym składzie, z nowym członkiem Craigiem Gannonem, który grał na drugiej gitarze. Singiel "Panic" odniósł sukces, osiągając 7. miejsce na irlandzkiej liście przebojów i 11. w Wielkiej Brytanii. Został również umieszczony na kompilacjach The World Won't Listen i Louder Than Bombs.

Podsumowując, "Panic" to coś więcej niż tylko piosenka. To ostry komentarz na temat kultury, która w obliczu globalnych tragedii oferuje jedynie płytką rozrywkę. To krzyk frustracji i wezwanie do buntu przeciwko brakowi sensu i głębi w sztuce. Nawet jeśli pierwotna inspiracja dotyczyła konkretnego incydentu, uniwersalne przesłanie utworu o potrzebie autentyczności i znaczenia wciąż rezonuje, czyniąc "Panic" jednym z najważniejszych i najbardziej dyskutowanych utworów The Smiths.