Interpretacja Obiad rodzinny - Wojciech Młynarski

Wojciech Młynarski, mistrz słowa i obserwator polskiej rzeczywistości, w utworze "Obiad rodzinny" tworzy obraz na pierwszy rzut oka sielankowy, by z chirurgiczną precyzją, a zarazem subtelnym, czarnym humorem, zdemaskować jego absurd i groteskę. Piosenka, pochodząca z jego trzeciego autorskiego albumu o tym samym tytule, wydanego w 1969 roku, jest klasycznym przykładem jego satyrycznego zacięcia i umiejętności uchwycenia sedna międzyludzkich relacji, zwłaszcza tych w obrębie rodziny.

Utwór rozpoczyna się od idyllicznego wprowadzenia: "Nie ma nic milszego, niech, kto chce mi wierzy, / Niż rodzinny obiad w sielskiej atmosferze". To zdanie od razu ustawia ton — jest obietnica ciepła, bliskości, tradycji. Świeży obrus, uśmiechy starszych do młodzieży – wszystko to buduje fasadę harmonii. Jednak już w kolejnych wersach Młynarski zaczyna stopniowo i z premedytacją rozbijać ten obraz, wprowadzając elementy dysonansu, które z początku wydają się niegroźnymi dziwactwami, a z czasem stają się coraz bardziej absurdalne i niepokojące.

Postacie są archetypiczne, lecz przerysowane do granic możliwości. Mamy Wujka Leona, który "z odpowiednim żartem zmierza, czy duserem" ku kuzynkom, ale jego "powściągliwość" objawia się przede wszystkim w dławieniu się ością "z godnością, rzeczy znajomością". Jest Dziadzio, który "je z orderem", co sugeruje jego przeszłość i być może nieco nadmierne przywiązanie do zasług, ale przede wszystkim – co bardziej kuriozalne – ma problem z gryzieniem "prawego wąsa". Kuzyn z profelerem to postać nieco bardziej świadoma, "twierdzi, że to jest nie fair", odnosząc się do wszechobecnego sera, symbolu monotonii i przymusu. Centralną figurą kulinarno-groteskową jest Ciotunia, która "w każde danie wciąż sypie ser, tarty ser, żółty ser, / Bo pasuje do wszystkiego tarty ser". Ten ser staje się metaforą jednostajności, rutyny, a w końcu – zmęczenia i mdłości, symbolizując dławiącą atmosferę pozornie idealnych spotkań.

Humor Młynarskiego, wyrastający z tradycji polskiej satyry kabaretowej, jest tutaj niezwykle subtelny, lecz zarazem przenikliwy. Opisy zachowań, które z perspektywy z zewnątrz są zabawne, dla uczestników tego "spektaklu" stają się powtarzalnym rytuałem, od którego nie ma ucieczki. Scena, w której Dziadzio "nagle order wpadł w ordewry / I na pół go przegryzł podśpiewując: 'Everybody love somebody - smaczne to!'" to kwintesencja absurdu. To już nie tylko drobne dziwactwa, ale jawne szaleństwo, które rodzinna obojętność traktuje jako normę. To wydarzenie na tyle drastyczne, że "Ciocia chciała kiedyś skonać na anewryzm", co jednak tylko podkreśla skalę codziennych, dławiących emocji, które są tłumione pod płaszczem "sielskiej i intymnej" atmosfery.

Zakończenie piosenki jest nagłe i szokujące, wprowadzając element czarnego humoru, który na długo pozostaje w pamięci. "Mdliłby tak do dziś dnia, gdyby nie sprawa ta... / Że raz dano zraz, czy bitki zdobne w nitki, / A do zrazu zrazu chrzan, a potem grzybki, / No i przez te grzybki, chłód rodzinnej kryptki, / Nazbyt szybki dał obiadkom kres." To niespodziewane, ironiczne rozwiązanie fabuły – grzybki, sugerujące otrucie lub co najmniej poważne konsekwencje dla biesiadników – jest ostatecznym zerwaniem z fałszywą idyllą. "Chłód rodzinnej kryptki" to makabryczny, ale satysfakcjonujący koniec powtarzalnej, dusznej rutyny. Może to być metafora ostatecznego rozpadu relacji, ucieczki od obezwładniających konwenansów, bądź po prostu dosłownego zakończenia cierpienia.

"Obiad rodzinny" to piosenka o pozoranctwie i niemożności ucieczki od narzucanych ról społecznych, z których rodzina jest jedną z najbardziej wymagających. Młynarski, znany z trafnych komentarzy do rzeczywistości, poprzez tę zabawną, a jednocześnie gorzką opowieść, zmusza do refleksji nad tym, co naprawdę kryje się pod powierzchnią grzeczności i tradycji. Jest to utwór, który mimo upływu lat, wciąż pozostaje aktualny w swej analizie ludzkich przywar i paradoksów życia rodzinnego.