Interpretacja Na ślubie Śnieżki - Wojciech Młynarski

Piosenka Wojciecha Młynarskiego „Na ślubie Śnieżki” to mistrzowska satyra, która pod płaszczem niewinnej bajki kryje gorzki komentarz do rzeczywistości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a w szczególności do wszechobecnej inwigilacji i kultury donosicielstwa. Utwór ten doskonale oddaje charakter twórczości Młynarskiego, który słynął z przenikliwych obserwacji i umiejętności ubierania poważnych społeczno-politycznych treści w dowcipne, często tragikomiczne teksty.

Na pozór piosenka przedstawia idylliczną scenę ślubu Śnieżki i królewicza, gdzie jeden z krasnoludków, Nieśmiałek, pełni zaszczytną rolę drużby. Jednak sielankowy obraz zostaje brutalnie przerwany już w pierwszym refrenie. Mędrek, z „kwaśnym obliczem”, oskarża Nieśmiałka o współpracę z „tajnymi służbami”. Zarzut ten, rzucony publicznie, bez cienia wahania, staje się punktem wyjścia do ukazania paranoi i wzajemnej podejrzliwości, które przenikały społeczeństwo w czasach PRL. Porucznik Zając, który „kicał” i „rozpracowywał” sprawę, oraz Królowa Czarownica jako „oficer prowadzący”, to uosobienie absurdalnie rozbudowanego i groteskowego aparatu bezpieczeństwa, który widział wrogów wszędzie i potrafił zwerbować każdego, nawet bajkowego krasnoludka.

Nieśmiałek, postawiony pod pręgierzem publicznych oskarżeń, ubrany w swój „krawat, surdut i wyjściowe kapcie”, próbuje wybronić się lub raczej… odwrócić uwagę. Jego odpowiedź „Kochani, nie pytajcie / Co ja w tej sprawie mam na Gapcia” jest kluczowa dla interpretacji i doskonale obrazuje mechanizm obronny, a zarazem destrukcyjną spiralę donosów. Zamiast zaprzeczyć, Nieśmiałek wskazuje na kolejną osobę, rozszerzając krąg podejrzeń. Gapcio z kolei, „w gości tłum dał nurka”, nie chce rozmawiać o „Gburku”, który okazuje się „majorem kontrwywiadu”. To nic innego jak ukazanie łańcucha wzajemnych zależności, strachu i kompromitacji, w którym każdy ma „coś na kogoś”, a hierarchia służb przenikała najdrobniejsze aspekty życia. Ten fragment podkreśla, jak głęboko system wpłynął na relacje międzyludzkie, niszcząc zaufanie i tworząc atmosferę wszechobecnej inwigilacji.

Młynarski, który sam był pod obserwacją Służby Bezpieczeństwa za swoją twórczość i poglądy, doskonale znał realia, o których pisał. Po podpisaniu „Memoriału 101” w 1976 roku, protestującego przeciwko zmianom w konstytucji PRL, doświadczył zakazu występów, blokady w radiu i telewizji oraz problemów z wydawaniem płyt. Jego osobiste doświadczenia z cenzurą i inwigilacją nadają piosence jeszcze głębszego, autentycznego wydźwięku. Piosenka nie jest tylko satyryczną anegdotą, lecz przenikliwą diagnozą społeczeństwa żyjącego w strachu.

Wnioski wyciąga Jelonek, który „patrzył zaś ze smutkiem”. Jego refleksja: „Jak się zostanie krasnoludkiem / To każdy coś na kogoś ma!” stanowi gorzkie podsumowanie całej sytuacji. W systemie, który promował donosicielstwo i wzajemną kontrolę, nikt nie był bezpieczny. Nawet najmniejszy, pozornie niewinny „krasnoludek” mógł być uwikłany w sieć służb, a jego przeszłość – czy to prawdziwa, czy sfabrykowana – mogła zostać wykorzystana przeciwko niemu. To uniwersalna konstatacja o naturze reżimów totalitarnych, gdzie brak transparentności i nadużycia władzy prowadzą do erozji moralności i międzyludzkich więzi. Piosenka Młynarskiego, mimo bajkowej konwencji, jest jednym z najbardziej trafnych komentarzy do trudnych realiów życia w PRL, pełnego podejrzeń i podwójnej moralności.