Interpretacja Ode to joy - Ode an die Freude - Nana Mouskouri

Nana Mouskouri, ikona greckiej muzyki o globalnym zasięgu, znana z charakterystycznego głosu i scenicznego wizerunku w okularach, podjęła się interpretacji jednej z najbardziej uniwersalnych kompozycji w historii muzyki klasycznej – „Ody do radości”. Choć najbardziej kojarzona jest z finałową częścią IX Symfonii Ludwiga van Beethovena, utwór ten ma swoje korzenie w poemacie Friedricha Schillera "Ode an die Freude" z 1785 roku. Nagranie Mouskouri, wydane między innymi na albumach z 1999 ("Classic") oraz 2002/2003 roku zatytułowanych "Ode to Joy", stanowi unikalne połączenie oryginalnego przesłania z przystępną, wielojęzyczną formą, która odzwierciedla międzynarodowy charakter kariery artystki.

Tekst piosenki w wykonaniu Nany Mouskouri jest dwujęzyczny, co samo w sobie stanowi most między kulturami i językami. Angielskie zwrotki, rozpoczynające się od słów „Come and sing a song of joy / For peace a glory, Gloria”, to bezpośrednie wezwanie do wspólnego celebrowania uniwersalnych wartości. Mówią o pokoju, nadziei i wolności, wzmocnionych religijnymi odniesieniami takimi jak „hallelujah” i „angel voices pray for wisdom / Heaven sends eternity”. Te frazy nadają piosence niemal gospelowy charakter, czyniąc ją hymnem na cześć duchowej odnowy i wspólnoty. W ich prostocie leży ogromna siła – zaproszenie skierowane do każdego, niezależnie od pochodzenia, by dołączył do chóru radości.

Następnie utwór płynnie przechodzi w oryginalne niemieckie wersy Schillera: „Freude schöner Götterfunken / Tochter aus Elysium / Wir betreten feuertrunken / Himmlische, dein Heiligtum”. Ten fragment, dosłownie oznaczający „Radości, iskro boska / Córko Elizjum / Płonący żarem wkraczamy / Do twojego, Niebianko, sanktuarium”, wnosi głębszy, filozoficzny wymiar. Radość nie jest tu jedynie efemerycznym uczuciem, lecz boską iskrą, transcendentną siłą, która potrafi odrodzić ducha ludzkiego i prowadzić do wyższych ideałów. Dalsze wersy niemieckie – „Deine Zauber binden wieder / Was die Mode streng geteilt / Alle Menschen werden Brüder / Wo dein sanfter Flügel weilt” – podkreślają moc radości w przekraczaniu podziałów. Mówią, że „Twoje czary łączą na nowo / Co zwyczaj surowo podzielił / Wszyscy ludzie staną się braćmi / Gdzie twe łagodne skrzydło spocznie”. To jest kwintesencja przesłania Schillera i Beethovena: idea uniwersalnego braterstwa, jedności, która triumfuje nad ludzkimi podziałami, uprzedzeniami i konfliktami.

Nana Mouskouri, będąc grecką artystką o międzynarodowej karierze, doskonale ucieleśnia ideę jedności ponad granicami. Jej wielojęzyczne nagrania (śpiewała w co najmniej siedmiu językach, w tym greckim, francuskim, angielskim i niemieckim) oraz rola ambasadora dobrej woli UNICEF idealnie współgrają z przesłaniem „Ody do radości”. W wywiadach Mouskouri często podkreślała, że muzyka stanowi dla niej źródło pokoju, miłości i nadziei, szczególnie w trudnych czasach. Mówiła o sobie, że była "dzieckiem wojny" i śpiew był dla niej wyzwoleniem. Stwierdziła, że przez całą karierę znajdowała w muzyce pokój, miłość i nadzieję, nazywając to "zawsze wyjątkowym" dla siebie doświadczeniem. Tego typu osobiste doświadczenia z pewnością wpłynęły na jej głębokie i pełne emocji wykonanie utworu, który sam w sobie jest hymnem na cześć wolności i pokoju. Jej wersja "Ode to Joy" z całą pewnością wzmacnia poczucie, że muzyka może łączyć ludzi i inspirować do budowania lepszego świata.

Warto zauważyć, że Schillerowski poemat, który zainspirował Beethovena, pierwotnie zawierał bardziej radykalne wersy, nawołujące do "ratunku z kajdan tyranów" i "przebaczenia wszystkim grzesznikom". Choć Beethoven wykorzystał łagodniejszą, zrewidowaną wersję tekstu, podstawowe przesłanie walki o wolność i braterstwo pozostało nienaruszone. Nana Mouskouri, wykonując tę pieśń, przypomina nam o tych ponadczasowych wartościach, które rezonują z doświadczeniami wielu narodów i jednostek. Jej czysty, liryczny sopran idealnie oddaje zarówno radosne wezwanie, jak i głęboką refleksję zawartą w oryginalnych słowach, czyniąc tę interpretację jednocześnie wzruszającą i podnoszącą na duchu. Jest to utwór, który nie tylko celebruje radość, ale także zaprasza do aktywnego uczestnictwa w jej tworzeniu poprzez dążenie do pokoju, wolności i wzajemnego zrozumienia, co czyni go prawdziwym uniwersalnym hymnem.