Interpretacja La violetera - Nana Mouskouri

„La violetera” w wykonaniu Nany Mouskouri to piosenka o niezwykłej historii, która przenosi słuchacza do tętniącego życiem Madrytu początków XX wieku, malując obraz uroczych sprzedawczyń fiołków. Sam utwór, zaliczany do gatunku cuplé (hiszpańska piosenka kabaretowa) w rytmie habanery, został skomponowany w 1914 roku przez José Padillę Sáncheza ze słowami Eduardo Montesinosa. Nana Mouskouri, grecka artystka o niezaprzeczalnym uroku i charakterystycznym głosie, włączyła „La violeterę” do swojego repertuaru, przyczyniając się do jej dalszej globalnej popularności.

Tekst piosenki rozpoczyna się od poetyckiego porównania violeter – sprzedawczyń fiołków – do „ptaków zwiastujących wiosnę”, które „w Madrycie pojawiają się violetery”. To porównanie do jaskółek, które „ćwierkają, ćwierkają” (pregonando parecen golondrinas que van piando), natychmiast buduje atmosferę ożywienia, nadziei i delikatności, nierozerwalnie związanej z nadejściem wiosny. Fiołki, symbol skromności, delikatności i ukrytej miłości, stają się w tej piosence czymś więcej niż tylko kwiatami – są zapowiedzią radosnych zmian i symbolem samego miasta.

Centralnym punktem utworu jest bezpośredni zwrot violetery do przechodnia, „Llévelo usted señorito, que no vale más que un real” („Proszę, panie, weź pan to, to nie kosztuje więcej niż real”). To proste wezwanie do kupna „tego bukieciku, żeby przypiąć go do butonierki” („Cómpreme usted este ramito pa' lucirlo en ojal”) oddaje codzienną scenę z ulic Madrytu, gdzie kwiaciarki nie tylko sprzedawały kwiaty, ale też wchodziły w interakcje z mieszkańcami, stając się częścią miejskiego krajobrazu i folkloru. Real to dawna hiszpańska moneta, co podkreśla historyczny kontekst utworu.

W kolejnej strofie tekst wychodzi poza samą transakcję, skupiając się na opisie samej violetery: „Son sus ojos alegres su faz risueña, lo que se dice un tipo de madrileña, neta y castiza” („Jej oczy są wesołe, jej twarz uśmiechnięta, to, co nazywa się typem madrylenki, czystej i tradycyjnej”). To określenie „neta y castiza” jest kluczowe, ponieważ odnosi się do esencji madryckiej tożsamości – czegoś autentycznego, rdzennego, nieskażonego obcymi wpływami. Mówi się, że jej spojrzenie „cauteriza, te cauteriza” (pali, zniewala), co sugeruje, że urok sprzedawczyni fiołków jest tak silny, że potrafi oczarować i skruszyć serce każdego dżentelmena. W tym opisie piosenka idealizuje postać violetery, czyniąc ją uosobieniem hiszpańskiej gracji i temperamentu.

„La violetera” zyskała ogromną popularność już wkrótce po powstaniu, stając się hitem dzięki wykonaniom Raquel Meller i Carmen Flores. W 1918 roku opublikowano nuty utworu w kilku językach, w tym francuskim i angielskim. Utwór był tak znany, że nawet Charlie Chaplin wykorzystał jego melodię jako główny motyw muzyczny do swojego słynnego filmu Światła wielkiego miasta z 1931 roku, gdzie towarzyszył niewidomej kwiaciarce. Co ciekawe, Chaplin początkowo nie podał nazwiska autora muzyki, co doprowadziło do procesu sądowego, który przegrał, musząc zapłacić odszkodowanie José Padilli. Ten incydent tylko potwierdza rangę i rozpoznawalność kompozycji. W 1958 roku piosenka zainspirowała również film pod tym samym tytułem, La violetera, w którym główną rolę zagrała Sara Montiel, czyniąc utwór jeszcze bardziej rozpoznawalnym na świecie. Wersja instrumentalna „La violetery” jest również popularna jako tango.

Nana Mouskouri, znana z wyjątkowej zdolności do interpretowania piosenek w wielu językach i stylach, nadała „La violeterze” swój własny, subtelny charakter. Jej wykonanie, charakteryzujące się czystym wokalem i delikatnym akompaniamentem, doskonale oddaje nostalgię i romantyzm utworu, jednocześnie zachowując jego hiszpańskiego ducha. Mouskouri, śpiewając ten utwór, nie tylko przypomniała go nowym pokoleniom, ale również dodała mu ponadczasowej elegancji, która wyróżniała jej karierę trwającą ponad sześćdziesiąt lat. Jej wersja, choć utrzymana w bardziej lirycznej konwencji niż niektóre ogniste interpretacje cuplé, doskonale oddaje tęsknotę za minionym światem i urokiem prostych, ludzkich historii.

Dziś w Madrycie stoi nawet pomnik upamiętniający violeterę, rzeźba autorstwa Santiago de Santiago, która pierwotnie znajdowała się przy Calle de Alcalá, a następnie została przeniesiona do parku Las Vistillas, co świadczy o trwałości tej postaci w kulturze hiszpańskiej. Sam tekst piosenki pozostaje nostalgicznym wspomnieniem o Madrycie, gdzie codzienne życie przeplatało się z poezją, a proste sprzedawczynie kwiatów stawały się muzami i symbolami nieprzemijającego piękna. W interpretacji Nany Mouskouri, „La violetera” to nie tylko piosenka, ale także pomost łączący różne kultury i pokolenia, przypominający o uniwersalnym pięknie muzyki i opowiadanych przez nią historii.