Interpretacja You want it darker - Leonard Cohen

W "You Want It Darker", tytułowej pieśni z ostatniego albumu Leonarda Cohena wydanego na 17 dni przed jego śmiercią w 2016 roku, artysta przedstawia głęboką i poruszającą medytację nad wiarą, śmiercią i własnym miejscem w obliczu boskiej tajemnicy. Utwór ten, uznany za jego muzyczny testament, jest jednocześnie oskarżeniem i aktem poddania się, przepełnionym religijną symboliką judeochrześcijańską oraz odniesieniami do buddyzmu.

Pieśń rozpoczyna się od konfrontacji z "Ty", które w większości interpretacji odnosi się do Boga. Cohen stawia hipotezę: "If you are the dealer, I’m out of the game. If you are the healer, means I’m broken and lame. If thine is the glory, then mine must be the shame". Te słowa odzwierciedlają jego zmagania z ideą wszechmocnego Boga, który, jeśli jest rozdającym karty, uzdrowicielem i źródłem chwały, to jednocześnie czyni ludzkie działania pozbawionymi znaczenia, a samego człowieka "rozbitym i chromym" oraz skazanym na wstyd. W tym ujęciu, jeśli dobro pochodzi wyłącznie od Boga, to człowiekowi pozostaje odpowiedzialność za zło. Cały pierwszy wers kompozycji porównuje pozycję Boga do własnej pozycji Cohena, z Bogiem w roli, której zdaje się nie utrzymywać, a Cohenem cierpiącym konsekwencje.

Refren "You want it darker / We kill the flame" jest wielowymiarowy. Może on sugerować, że jeśli Bóg pragnie ciemności, to ludzkość jest odpowiedzialna za gaszenie płomienia nadziei lub życia. Niektórzy recenzenci interpretują "killing the flame" jako odniesienie do zorganizowanej religii i cierpienia, które zostało wyrządzone w imię Boga. Inni wskazują, że jest to przyjęcie przez Cohena kosmicznej struktury, w której obecność Boga jest równie dwuznaczna, co wszechmocna, a ostateczne poddanie się śmierci jest również przyzwoleniem na ograniczenia ludzkiego poznania.

W kolejnej zwrotce Cohen używa zwrotów z żydowskiej liturgii: "Magnified, sanctified, Be Thy Holy Name" – słów zaczerpniętych z modlitwy Kaddish. Kontrastuje to z "Vilified, crucified, In the human frame", co jest odniesieniem do ukrzyżowania Jezusa Chrystusa i cierpienia ludzkości. Obraz "A million candles burning / For the help that never came" może symbolizować miliony modlitw i nadziei, które pozostały bez odpowiedzi, a także odnosić się do Holokaustu i milczenia Boga w obliczu masowej zagłady. Jak ujął to Kantor Gideon Zelermyer, który współpracował z Cohenem przy tym albumie, piosenka mówi o tym, że Bóg chce, aby było ciemniej, ale jednocześnie podkreśla, że jesteśmy odpowiedzialni za to, co się dzieje, za gaszenie płomienia.

Kluczowym momentem w utworze jest powtarzane trzykrotnie hebrajskie "Hineni, Hineni, I’m ready, my Lord". "Hineni" oznacza "Oto jestem" i jest słowem wypowiadanym przez Abrahama w Torze, gdy Bóg wzywa go do złożenia w ofierze syna Izaaka, a także przez Mojżesza i Samuela. To głębokie, bardziej kompletne niż zwykłe "jestem tutaj", wyraża gotowość i poddanie się boskiej woli, nawet w obliczu niewyobrażalnego żądania. Cohen w tym kontekście nie tylko wyraża gotowość na własną śmierć, ale również na przyjęcie rzeczywistości i akceptację Boga w sobie. W wywiadzie Cohen mówił o "Hineni" jako o deklaracji gotowości, bez względu na wynik, będącej częścią duszy każdego człowieka, głębokim impulsem do służby.

Zwrotka "There’s a lover in the story / But the story’s still the same" może odnosić się zarówno do Boga, jak i Jezusa, a "story" do Biblii. "Lullaby for suffering" i "paradox to blame" nawiązują do odwiecznego pytania o to, jak kochający Bóg może dopuszczać tyle cierpienia na świecie. Cohen podkreśla, że "it’s written in the scriptures / And it’s not some idle claim", co wzmacnia autorytet pism świętych jako źródła tych sprzeczności.

W kolejnej zwrotce "They’re lining up the prisoners and / The guards are taking aim" Cohen prawdopodobnie odnosi się ponownie do Holokaustu i ludzkiej zdolności do okrucieństwa. Jego osobista walka z "middle-class and tame" demonami wskazuje na bardziej przyziemne, lecz równie niszczące ludzkie słabości, takie jak uzależnienia czy codzienne grzechy. Słowa "I didn’t know I had permission / To murder and to maim" mogą sugerować, że w obliczu obojętności wszechświata, rozpad wiary w Boga, który jest źródłem moralności, może prowadzić do przekonania o pozwoleniu na wszystko.

Utwór "You Want It Darker" wyróżnia się surową, intymną produkcją, w której głos Cohena jest centralny. Znaczącym elementem jest obecność chórów męskich z synagogi Shaar Hashomayim w Montrealu, do której Cohen uczęszczał jako dziecko. Kantor Gideon Zelermyer i chór nagrali partie wokalne, a Cohen, który z powodu problemów zdrowotnych nagrywał wokale w swoim salonie, przesyłał je e-mailem swoim współpracownikom. Cohen chciał, aby sonorności kantorów i chórów, które słyszał w młodości, odpowiadały nowym tekstom, czerpiącym z tradycyjnej żydowskiej liturgii. Sam Zelermyer improwizował na słowie "Hineni".

Mimo że Cohen w ostatnim okresie życia kilkakrotnie mówił o gotowości na śmierć, raz nawet przyznał, że "przesadzał", zawsze powracając do swojej twórczości. You Want It Darker stanowi zatem nie tylko pożegnanie z życiem, ale też pogodne, choć pełne pytań i ambiwalencji, ostateczne rozliczenie z wiarą i ludzkim losem. Utwór zdobył pośmiertnie nagrodę Grammy w kategorii Best Rock Performance w 2018 roku. To pieśń, która choć mroczna i poruszająca, jest jednocześnie autentyczna i zmusza do refleksji, pozostawiając słuchacza z poczuciem, że Leonard Cohen do końca pozostał bardzo ludzki w swoim nieustannym poszukiwaniu sensu.