Interpretacja Dziwny jest ten świat - Justyna Steczkowska

Utwór „Dziwny jest ten świat”, w wykonaniu Justyny Steczkowskiej, to ponowne odczytanie jednego z najbardziej ikonicznych dzieł polskiej muzyki rozrywkowej, pierwotnie skomponowanego i zaśpiewanego przez Czesława Niemena w 1967 roku. Tekst, choć prosty w swojej formie, dotyka fundamentalnych aspektów ludzkiej egzystencji i relacji międzyludzkich, rezonując z uniwersalnymi prawdami o kondycji człowieka.

Początkowe wersy piosenki, „Dziwny jest ten świat, / Gdzie jeszcze wciąż, / Mieści się wiele zła. / I dziwne jest to, / Że od tylu lat, / Człowiekiem gardzi człowiek”, od razu wprowadzają słuchacza w nastrój refleksji nad otaczającą rzeczywistością. Podkreślają one bolesną obserwację obecności zła i wzajemnej pogardy, która zdaje się być nieodłączną częścią ludzkiej historii. To gorzkie spostrzeżenie na temat niezmienności pewnych negatywnych zachowań, mimo upływu czasu i postępu cywilizacyjnego. Dalej, „Dziwny ten świat, / Świat ludzkich spraw, / Czasem aż wstyd przyznać się. / A jednak często jest, / Że ktoś słowem złym, / Zabija tak, jak nożem”, zwraca uwagę na subtelniejszą, lecz równie niszczycielską formę agresji – słowną. Słowo, które ma moc budowania, potrafi również ranić głębiej niż fizyczny cios, co jest metaforą niewidzialnych ran, zadawanych w codziennych interakcjach.

Justyna Steczkowska, artystka znana ze swojej wszechstronności i silnej osobowości scenicznej, wielokrotnie mierzyła się z tym legendarnym utworem. Wykonała go m.in. na gali Fryderyk 2010, podczas koncertu dedykowanego ofiarom katastrofy lotniczej w Smoleńsku. Jednak jej interpretacja podczas 60. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu w 2023 roku wywołała szczególnie żywe emocje i szeroką dyskusję. Artystka zadedykowała wówczas utwór Ukrainie, co spotkało się z mieszanymi reakcjami. Choć idea uczczenia ofiar wojny była szlachetna, niektórzy widzowie uznali jej wykonanie za "niewybaczalne" i "zamordowanie" oryginału Niemena, apelując, by nikt więcej nie "kaleczył" jego dzieł.

W kontekście tej kontrowersji istotne jest przypomnienie oryginalnego przesłania utworu. Natalia Niemen, córka Czesława Niemena, wielokrotnie podkreślała, że „Dziwny jest ten świat” nie powstał jako manifest polityczny ani protest song w odniesieniu do wojen czy zawirowań historycznych. Prawdziwą kanwą do jego napisania była osobista relacja, w której ktoś okazywał artyście fałszywą życzliwość, jednocześnie działając na jego niekorzyść – „wbijając przysłowiowy nóż w plecy”. Był to zatem wyraz bólu z powodu drobnych, lecz raniących zachowań w relacjach międzyludzkich, choć oczywiście jego przesłanie można śmiało przełożyć na szersze konteksty. Sama Steczkowska również, odpowiadając na krytykę, zaapelowała do internautów, by nie nadinterpretować przeboju i pamiętać o intencjach autora, jednocześnie przyznając, że można go odnieść do aktualnych wydarzeń. Steczkowska ma zresztą jazzowe korzenie, występując w przeszłości z takimi muzykami jak Leszek Możdżer i Tomasz Stańko, co mogło wpłynąć na jej odważne podejście do klasyki.

Kluczowe przesłanie utworu pojawia się w refrenie: „Lecz ludzi dobrej woli jest więcej / I mocno wierzę w to, / Że ten świat, / Nie zginie nigdy dzięki nim. / Nie! Nie! Nie! Nie! Nie! Nie! Nie! Nie! / Przyszedł już czas, najwyższy czas, / Nienawiść zniszczyć w sobie.” Ta część piosenki, powtarzana dwukrotnie, stanowi źródło nadziei. Mimo wszechobecnego zła i pogardy, istnieje wiara w dobro tkwiące w człowieku. To optymistyczny akcent, który jest zarazem wezwaniem do działania. „Nienawiść zniszczyć w sobie” to nie tylko postulat dotyczący globalnych konfliktów, ale przede wszystkim apel do wewnętrznej przemiany, do pracy nad sobą, nad własnymi uprzedzeniami i negatywnymi emocjami. Jest to przypomnienie, że odpowiedzialność za „dziwny świat” leży w rękach każdego z nas, a zmiana zaczyna się od indywidualnej refleksji i decyzji.

Interpretacja Justyny Steczkowskiej, choć wzbudzająca kontrowersje, odświeża ten ponadczasowy hymn, nadając mu nowego, choć niekoniecznie akceptowanego przez wszystkich, kontekstu. Jej wykonania, takie jak to na Love Polish Jazz Festival w 2023 roku, gdzie zaprezentowała jazzowe aranżacje swoich przebojów, a także „brawurowe wykonanie” utworu Niemena, świadczą o jej ciągłym poszukiwaniu i artystycznej ewolucji. Niezależnie od oceny konkretnego wykonania, samo mierzenie się z tak monumentalnym dziełem jak „Dziwny jest ten świat” świadczy o odwadze i świadomości artystki, która zdaje się chcieć, aby tekst ten nadal poruszał i zmuszał do refleksji kolejne pokolenia. W jej interpretacji, z jej charakterystyczną charyzmą i głosem, odnajdujemy próbę uczynienia tej pieśni nie tylko wspomnieniem, ale żyjącym apelem o dobro i pokój w świecie, który wciąż potrzebuje takiego przesłania.