Interpretacja Sama - Justyna Steczkowska

Justyna Steczkowska, ikona polskiej sceny muzycznej, zaprezentowała utwór "Sama" w 1995 roku, i to właśnie ta piosenka stała się jej przepustką na międzynarodową scenę, reprezentując Polskę w 40. Konkursie Piosenki Eurowizji w Dublinie. Tekst do utworu napisał Wojciech Waglewski, a muzykę skomponował Mateusz Pospieszalski, który również odpowiadał za aranżację i produkcję. Wydana jako drugi singiel Steczkowskiej w październiku 1995 roku, "Sama" promowała kompilacyjny album "Złota kolekcja: Moja intymność" z 2003 roku. Pomimo 18. miejsca w finale Eurowizji, utwór ten umocnił pozycję Justyny Steczkowskiej w Polsce i zapoczątkował jej długą, artystycznie odważną karierę.

Tekst piosenki "Sama" to głębokie studium samotności, poczucia marginalizacji i rezygnacji. Słowa "Teraz o tym wiem, kiedy świat na mnie czasem rozgniewa się, daje smutek" otwierają utwór z nutą introspekcji i melancholii. Podmiot liryczny doświadcza bolesnej prawdy o swojej kondycji w obliczu nieprzychylności świata, która manifestuje się smutkiem. To nie jest jednorazowe zdarzenie, lecz powtarzający się schemat – "czasem" świat się złości, a efektem jest zawsze smutek i izolacja.

Obraz "wieżowca oko" w wersach "daje smutek bym tam gdzie wieżowca oko czekała aż do zmroku" jest niezwykle sugestywny. Może symbolizować anonimowość wielkiego miasta, obojętność otoczenia lub wręcz uczucie bycia obserwowanym, ale jednocześnie niewidzianym. Czekanie "aż do zmroku" to metafora długiego, wyczerpującego czasu spędzonego w izolacji, kiedy nadzieja powoli gaśnie wraz ze światłem dnia. To również czas refleksji i mierzenia się z własnymi, trudnymi emocjami.

Kluczowy dla interpretacji jest fragment: "w tym z najdalszym miejsc by pchłą stać się małą". Uczucie bycia "pchłą", czyli kimś nieważnym, ledwo zauważalnym, to esencja poczucia bezsilności i pomniejszenia własnej wartości. Podkreśla to skrajną samotność i brak znaczenia w oczach świata. Powtórzenie zwrotów o smutku i czekaniu, a następnie dodanie "sama tak i czuła się tak marnie, poczuła się tak marnie", intensyfikuje ten obraz, czyniąc go niemal namacalnym. To nie tylko stan bycia samą, ale odczuwanie tej samotności w sposób dotkliwy, z poczuciem marności.

Finałowe słowa: "jakby Bóg, dobry Bóg nie lubił pcheł" są wstrząsającym wyznaniem. Sugerują one nie tylko opuszczenie przez ludzi czy świat, ale także przez siłę wyższą, która powinna być źródłem bezwarunkowej miłości i akceptacji. To wyraz najgłębszego rozczarowania i poczucia absolutnego braku przynależności. Jeżeli nawet dobry Bóg nie zwraca uwagi na "pchełki" – na te małe, nieważne istoty – to gdzie ma szukać ukojenia i nadziei ktoś, kto czuje się tak bezwartościowy? Piosenka "Sama" jest pieśnią o uniwersalnym doświadczeniu bycia pominiętym, niezrozumianym i pozostawionym samemu sobie, zwłaszcza w trudnych chwilach.

Ciekawostką jest fakt, że do utworu powstał czarno-biały teledysk, nakręcony w 1995 roku w jednym z warszawskich wieżowców, co doskonale koresponduje z lirycznym obrazem "wieżowca oka". Justyna Steczkowska wielokrotnie podkreślała, że prawa do piosenki "Sama" nie należą do niej, co sprawia, że utwór jest trudno dostępny w serwisach streamingowych. Piosenkarka wspomina, że bardzo by chciała, aby utwór był powszechnie dostępny, ale nie ma możliwości, by samodzielnie go umieścić, posiadając jedynie prawa wykonawcze. To dodatkowo otacza utwór aurą niedostępności, czyniąc go niemal tajemniczym dla młodszych pokoleń słuchaczy. Utwór, łączący elementy muzyki etnicznej i popu, wyróżniał się oryginalnym brzmieniem oraz wyjątkowym wokalem artystki. Krytycy i fani do dziś doceniają jej występ na Eurowizji, często określając go jako niezwykle dopracowany i artystycznie odważny. Co ciekawe, w chórkach podczas występu na Eurowizji towarzyszyła jej siostra, Magda Steczkowska.

Warto nadmienić, że "Sama" to utwór poprzedzający słynny album "Dziewczyna Szamana" (wydany w 1996 roku), który wyprodukował Grzegorz Ciechowski. Choć "Sama" nie była częścią tego debiutanckiego albumu studyjnego w pierwotnym wydaniu, to jednak jej emocjonalna głębia i unikalny styl wokalny Justyny Steczkowskiej zwiastowały nadejście jednej z najbardziej oryginalnych artystek na polskiej scenie muzycznej lat 90. Utwór ten to muzyczne świadectwo wewnętrznego zmagania, które rezonuje z każdym, kto choć raz poczuł się malutki i zagubiony w wielkim świecie.