Interpretacja Ta pedia tou Pirea - Nana Mouskouri

Nana Mouskouri, ikona greckiej muzyki, tchnęła nowe życie w pieśń „Ta pedia tou Pirea” (Dzieci Pireusu), choć to nie ona była jej pierwszą wykonawczynią. Utwór, skomponowany przez Manosa Hadjidakisa, zdobył międzynarodową sławę dzięki filmowi „Nigdy w niedzielę” z 1960 roku (oryg. „Pote tin Kyriaki”), gdzie zaśpiewała go Melina Mercouri. Piosenka zdobyła Oscara za najlepszą oryginalną piosenkę w 1960 roku, co było pierwszym takim wyróżnieniem dla utworu z filmu nieanglojęzycznego.

Tekst piosenki, w wykonaniu Nany Mouskouri, jest poetycką odą do portowego miasta Pireus, miejsca o głębokiej historii i znaczeniu kulturowym, położonego w aglomeracji Aten. Już pierwsze wersy — „Ap'to parathiro mou stelno ena dio / Ke tria ke tessera filia” (Z mojego okna wysyłam jeden, dwa / I trzy, i cztery pocałunki) — wprowadzają w nastrój głębokiej tęsknoty i przywiązania. Pocałunki, niczym ptaki („poulia”), docierające do portu, symbolizują niewidzialną, ale silną więź między podmiotem lirycznym a ukochanym miejscem.

Centralnym motywem jest marzenie o macierzyństwie i pragnienie, by dzieci dorastały w cieniu Pireusu, stając się „leventes” – odważnymi, honorowymi mężczyznami, którzy będą dumą tego portu. To odzwierciedla pragnienie przekazania dziedzictwa i głębokiego poczucia przynależności do miejsca. Podkreślona jest tu rola Pireusu jako kolebki tożsamości i źródła siły. Sam Pireus jest przedstawiony jako żywy organizm, który o zmierzchu „trágoudia m' aradiázei” (układa mi pieśni) i „tis penez tou allazei / gemizi apo pedia” (zmienia swoje grosze, wypełnia się dziećmi). To maluje obraz portu jako miejsca pełnego życia, muzyki i ciągłej odnowy.

W refrenie, powtórzonym kilkakrotnie, wyraża się bezwarunkowa miłość i oddanie Pireusowi: „Oso ki an psazo / Den vrisko allo limani / Treli na m' echi kani / Apo tou Pirea” (Ile bym nie szukała / Nie znajdę innego portu / Który by mnie tak oszalał / Jak Pireus). To potwierdza, że dla podmiotu lirycznego, Pireus jest jedynym, niezastąpionym miejscem na ziemi, źródłem niezrównanej pasji i szaleństwa.

Piosenka dotyka również tematu oczekiwania i nadziei. Wersy „Petradia vazo sto lemo / Ke mia ha ke mia ha / Ke mia hantra filachto / Yiati ta vradia kartero / Sto limani san vgo / Kapion agnosto na vro” (Kładę kamienie na szyi / I jeden, i jeden / I jeden paciorek-amulet / Bo wieczorami czekam / Kiedy wyjdę do portu / Żeby spotkać nieznajomego) sugerują romantyczną tęsknotę, ale także otwartość na życie i niespodzianki, które może przynieść portowe otoczenie. "Pedia" w języku greckim może oznaczać zarówno "dzieci", jak i "chłopców" czy "mężczyzn", co dodaje warstwę interpretacji, wskazując na to, że piosenka opowiada o mężczyznach, którzy przebywają w porcie do późnych godzin nocnych.

Dla Nany Mouskouri „Ta pedia tou Pirea” stała się jednym z flagowych utworów, choć oryginalnie to Melina Mercouri śpiewała ją w filmie „Nigdy w niedzielę”, odgrywając rolę wesołej prostytutki Illyi, która nie pracowała w niedziele. Teksty greckie, w przeciwieństwie do późniejszych angielskich adaptacji, nie wspominają o niedzieli, skupiając się wyłącznie na radości życia w Pireusie. Mouskouri, znana ze swojego niezwykłego talentu do śpiewania w wielu językach (nagrała około 1600 piosenek w 21 językach), przyczyniła się do globalnej popularności tej melodii, wykonując ją zarówno po grecku, jak i w innych wersjach językowych. Jej interpretacja, choć różni się od oryginalnej, filmowej wersji, wzmocniła uniwersalne przesłanie utworu o miłości do ojczyzny i miejsca, które kształtuje naszą tożsamość.

Ostatnie wersy piosenki silnie podkreślają motyw powrotu i niezachwianego przywiązania: „Homa pou gennithika / Pote mou de s'arnithika / Spiti mou spitaki mou / Ayiatrefto meraki mou / Ki an ton kosmo yirisa / Konta sou xanayirisa” (Ziemio, na której się urodziłam / Nigdy cię nie odrzuciłam / Mój dom, mój domek / Moja nieuleczalna pasja / I choć świat przemierzyłam / Do ciebie wróciłam). Słowa te są hołdem dla korzeni i niezmiennej miłości do ojczyzny, która pozostaje niewyleczalną pasją, niezależnie od przebytych podróży. Nana Mouskouri, która sama wiele podróżowała i mieszkała poza Grecją, jako UNESCO Goodwill Ambassador i była członkini Parlamentu Europejskiego, doskonale uosabia to rozdartą między światem a domem duszę, jednocześnie pozostając wierną swoim greckim korzeniom. Jej wykonanie, pełne autentycznego uczucia i głębi, sprawia, że „Ta pedia tou Pirea” to coś więcej niż tylko piosenka – to hymn do tożsamości, wspólnoty i nieprzemijającej miłości do miejsca na ziemi.