Interpretacja Voi che sapete - Maria Ewing

Voi che sapete to ikoniczna aria, serce i dusza drugiego aktu Wesela Figara Wolfganga Amadeusza Mozarta, z librettem autorstwa Lorenza Da Pontego. Nie jest to jednak typowa pieśń miłosna, skierowana do jednej, konkretnej osoby. Wykonywana jest przez postać Cherubina, młodego pazia hrabiego Almavivy, który jest ucieleśnieniem młodzieńczego, nieopanowanego wręcz, uczucia. Rola Cherubina to tzw. "rola spodenkowa" (ang. "trouser role"), przeznaczona dla mezzosopranu lub sopranu, co podkreśla androgyniczną naturę i niedojrzałość postaci, balansującej na granicy dzieciństwa i wchodzenia w dorosłość. Maria Ewing, znana ze swojej wszechstronności i intensywności w występach, a także niezwykłych umiejętności dramatycznych, szczególnie wiarygodnie wcielała się w tę postać, co widać w jej nagraniach z 1975 i 1976 roku.

Aria otwiera się bezpośrednim pytaniem do kobiet: "Wy, które wiecie, czym jest miłość, Panie, zobaczcie, czy mam ją w mym sercu". Cherubin, choć sam próbuje pisać o miłości, zwraca się do hrabiny Rozyny i Zuzanny, uważając je za ekspertki w sprawach serca, licząc na to, że pomogą mu zrozumieć ten tajemniczy stan. To nie jest prośba o definicję, lecz o potwierdzenie jego własnych, chaotycznych doświadczeń. Ten chłopięcy zapał i pragnienie poznania miłości są głęboko wzruszające, zwłaszcza że aria śpiewana jest w kontekście, gdy Cherubin jest zakochany we wszystkich kobietach w pałacu, od hrabiny po służącą. Jego uczucia są nowością, czymś, czego "zrozumieć nie potrafi".

Kolejne wersy to opis ekstremalnych, sprzecznych emocji, które nim targają: "Czuję uczucie przepełnione pragnieniem, które raz jest rozkoszne, a raz rozpaczliwe. Chłód, a potem czuję, że płonę i w następnej chwili znów zamarzam". Ten emocjonalny rollercoaster, przechodzenie od gorąca do zimna, od rozkoszy do cierpienia, jest kwintesencją młodzieńczego zawirowania, towarzyszącego pierwszym, intensywnym doświadczeniom miłosnym i seksualnym. Muzyka Mozarta doskonale oddaje tę dynamiczną huśtawkę nastrojów, od delikatnych, wdzięcznych melodii po bardziej intensywne frazy, zwłaszcza przy słowach "avvampar" (płonąć) i "gelar" (zamarzać), które nabierają nadprzyrodzonego blasku. Aria jest de facto katalogiem fizycznych symptomów zakochania, co podkreśla jego młodzieńczy, niedojrzały sposób postrzegania uczuć.

Cherubin szuka źródła tych uczuć "poza sobą", nie wie, "kto je ma, ani czym jest". To poszukiwanie ukojenia i zrozumienia jest rozpaczliwe, a zarazem urocze w swojej naiwności. Wzdycha i jęczy "bez woli", drży i trzęsie się "bez wiedzy". Nie znajduje spokoju ani w nocy, ani za dnia, a jednak przyznaje: "Ma pur mi piace languir così" — "A jednak lubię tak cierpieć". To zdanie jest kluczowe dla zrozumienia postaci. Pomimo całego zamieszania i wewnętrznej burzy, jest w tych uczuciach coś słodkiego i pociągającego, co sprawia, że Cherubin akceptuje ten stan, a wręcz czerpie z niego pewną perwersyjną przyjemność. Ta romantyczna ironia, spojrzenie dorosłej dojrzałości na młodzieńczy zapał, jest wyraźnie słyszalna w wykonaniach takich artystek jak Maria Ewing, która z cudowną dozą dystansu ukazuje ten aspekt.

Interpretacja Marii Ewing Voi che sapete wyróżnia się właśnie doskonałą kontrolą oddechu i frazowania, a jej głos emanuje lirycznym talentem. Często podkreśla się, że jej wykonanie ma w sobie "wspaniały poziom dystansu", co tworzy poczucie romantycznej ironii, gdzie dorosła dojrzałość uśmiecha się na myśl o młodzieńczym entuzjazmie. Jednocześnie Ewing przekonująco komunikuje czystość przekonania, które jest silnie zakorzenione w okresie dojrzewania. Widzowie często chwalą jej zdolność do autentycznego przedstawienia chłopięcości Cherubina, zauważając, że "wygląda i brzmi jak chłopiec! To idealne!". To właśnie ta niezwykła wiarygodność w kreacji postaci, będąca połączeniem młodzieńczego zapału z subtelnym, niemal świadomym dystansem, sprawia, że jej wykonanie jest tak niezapomniane i uważane za jedno z najlepszych. Aria Cherubina, mimo swej pozornej prostoty, wymaga wielu pysznych detali, a Ewing doskonale oddaje te niuanse, balansując między naiwnością a głębokim, choć jeszcze niezrozumiałym, doznaniem. W ten sposób, Voi che sapete staje się nie tylko pieśnią o miłości, ale o słodko-gorzkim procesie dorastania, kiedy świat uczuć otwiera się z całą swoją złożonością i intensywnością.