Interpretacja Hiszpan - Lao Che

Piosenka „Hiszpan” Lao Che, pochodząca z wydanego w 2008 roku albumu Gospel, stanowi fascynujący przykład muzycznej intertekstualności i autoironii, charakterystycznej dla płockiego zespołu. Cały krążek Gospel stanowił dla grupy swoiste odejście od poprzedniego, poważnego i konceptualnego albumu „Powstanie Warszawskie”, choć nadal eksplorował głębokie tematy, tym razem religijne. Jak przyznaje sam Hubert „Spięty” Dobaczewski, wokalista i autor tekstów, inspiracją do powstania wielu utworów, w tym pośrednio i „Hiszpana”, były jego dwuletnie uczestnictwo w kursie egzegezy Biblii, gdzie analizowano Pismo Święte w kontekście osobistych doświadczeń. Jednak zespół podszedł do tematyki religijnej z dużą swobodą, bez patosu, a wręcz z ironią i groteską, tworząc „niezwykle dojrzałą i pomysłową opowieść o współczesnych relacjach pomiędzy człowiekiem a Bogiem”.

„Hiszpan” rozpoczyna się od z pozoru niepasującego komunikatu: „(Własny ośrodek sportowy będzie miała również gmina Drobin w powiecie Płockim)”. Ta informacja, prawdopodobnie zaczerpnięta z lokalnych wiadomości, stanowi absurdalne zderzenie z burzliwymi emocjami wyrażonymi w dalszej części utworu. Jest to klasyczny zabieg Lao Che – postawienie banalnej codzienności obok uniwersalnych lub intensywnych przeżyć.

Sedno piosenki, jej najbardziej rozpoznawalne fragmenty, to istna lawina słownej agresji i frustracji: „Panowie, co jest?! Panowie, co jest, ciśnienie mi spada! Odpieprz się pan, panie! Odpieprz się pan, panie. Pilnuj pan własnej roboty!” oraz kultowe „Naucz się, gnoju, maszynę obsługiwać!”. Kluczową ciekawostką, która rzuca nowe światło na interpretację utworu, jest fakt, że te wszystkie dialogi to sample z polskiego filmu komediowego z 1976 roku, „Brunet wieczorową porą”. Wprowadzenie fragmentów z tej kultowej komedii do utworu o tak intensywnym, choć paradoksalnie banalnym w swojej przyczynie, wybuchu gniewu, zmienia odbiór tekstu. Nie jest to już tylko osobista frustracja, ale także satyryczny komentarz do polskiej rzeczywistości, biurokracji, wzajemnego zniecierpliwienia i poczucia uwięzienia w absurdalnych sytuacjach, co jest przecież esencją wspomnianego filmu. W kontekście albumu Gospel, który „uziemia” Niebo i przedstawia relacje człowieka z Bogiem w sposób niezwykle codzienny i odległy od patosu, te filmowe wstawki idealnie wpisują się w konwencję. Pokazują, że nawet w poszukiwaniu duchowości czy w obliczu wielkich pytań, człowiek boryka się z przyziemnymi irytacjami i nieumiejętnością komunikacji.

Powtarzające się frazy „Już dobrze (x13)” oraz „A tam, kuś (x12)” działają niczym mantra, próbując opanować rosnące ciśnienie i złość, by w końcu i tak eksplodować w „Naucz się, gnoju, maszynę obsługiwać!”. Ta ostatnia linijka, wyrwana z filmowego kontekstu, staje się uniwersalnym okrzykiem bezsilności wobec cudzej niekompetencji lub trudności z opanowaniem własnego życia, własnej „maszyny”. Można ją interpretować jako prośbę o umiejętność radzenia sobie, zarówno w sferze fizycznej, jak i mentalnej czy duchowej. Tytuł „Hiszpan” sam w sobie nie ma jasnego, bezpośredniego odniesienia w tekście piosenki czy informacjach o albumie. Jest to jednak zabieg częsty w twórczości Lao Che, gdzie tytuły bywają enigmatyczne, a intertekstualność i skojarzenia odgrywają kluczową rolę. Być może „Hiszpan” to po prostu jedna z wielu „kombinacji słownych” Spiętego, która ma za zadanie wprowadzić pewien element obcości lub nonsensu do tego, co lokalne i codzienne.

W ogólnym rozrachunku, „Hiszpan” to piosenka, która pod pozorami prostej, niemal punkowej wściekłości, kryje złożoną mozaikę znaczeń. Jest odzwierciedleniem frustracji współczesnego człowieka, uwięzionego między codziennymi absurdami a potrzebą głębszego sensu, wyrażoną w sposób bezpretensjonalny, ale celny, z typowym dla Lao Che poczuciem humoru i dystansem. Jest to utwór, który doskonale oddaje liryczną głębię i pomysłowość zespołu, często łączącego „kpinę z dewocjonalnego wymiaru wiary z przekonaniem o istnieniu niewyrażalnego absolutu”.