Interpretacja Glass Spider - David Bowie

Utwór „Glass Spider” Davida Bowiego, pochodzący z jego siedemnastego albumu studyjnego Never Let Me Down z 1987 roku, to intrygująca opowieść, która wykracza poza samą warstwę tekstową, stając się centralnym punktem jednej z najbardziej widowiskowych, choć kontrowersyjnych, tras koncertowych artysty. Tekst piosenki, z jego sugestywnymi obrazami i powtarzającymi się motywami, pozwala na wielowymiarową interpretację.

Początkowe wersy wprowadzają słuchacza w mityczny świat prowincji Zi Duang, gdzie żyje „szklany pająk” – stworzenie o niezwykłych, makabrycznych zwyczajach. Pająk, pożerając swoje ofiary, ozdabiał swoją sieć szkieletami, tworząc w ciągu tygodni makabryczne sanktuarium szczątków. Sama sieć była unikalna, wielowarstwowa, niczym piętra budynku, a na jej szczycie, „z niemal pozorną troską”, zgromadzone były maleńkie, błyszczące przedmioty: szkło, koraliki, krople rosy, tworzące coś, co można było nazwać ołtarzem. Ten opis, inspirowany dokumentem telewizyjnym o pająkach czarnych wdowach, które ozdabiają swoje sieci resztkami ofiar, był dla Bowiego punktem wyjścia do stworzenia obrazu wielopoziomowej sieci jako „projektu mieszkaniowego” i „mitycznego zamku” z ołtarzem. Kiedy wiatr przeszywał tę konstrukcję, wydawała ona dźwięki jęku i płaczu, „maleńkie jęki, maleńkie krzyki”.

W dalszej części utworu pająk, z jego niemal ludzkimi, niebieskimi oczami, które „wylewają łzy na zimowym przełomie wieków”, jawi się jako figura uniwersalnej matki, która opuszcza swoje młode, mając świadomość, że jakoś przetrwają same. To porzucenie jest kluczowym motywem, a następujące po nim refreny, śpiewane przez przestraszone małe pająki, stają się rozdzierającym wołaniem: „Mummy come back 'cause the water's all gone” (Mamusiu wróć, bo cała woda odeszła) i „Mummy come back 'cause it's dark now” (Mamusiu wróć, bo teraz jest ciemno). Zwroty te symbolizują utratę życia, nadziei i bezpieczeństwa, a także strach przed nieznanym, ciemnością i brakiem zasobów. W szerszym kontekście, te wołania, wraz z ostrzeżeniem „Stay low on the ground, fire can drive you, savage and afraid” (Trzymaj się nisko przy ziemi, ogień może cię przegonić, dzikiego i przestraszonego), tworzą scenariusz upadku człowieka, przedstawiony w niemal horrorowym komiksie. Powtarzające się „Jah Jah Jah Jah Jah” może być interpretowane jako pierwotne, plemienne nawoływanie, a może nawet zniekształcona prośba do wyższej siły, kontrastująca z desperackim wołaniem o „Mamusiu”.

Piosenka ta dała również nazwę Glass Spider Tour, gigantycznej trasie koncertowej z 1987 roku, która miała być dla Bowiego powrotem do teatralnych występów scenicznych, przypominających jego trasę Diamond Dogs z 1974 roku. Bowie chciał wówczas zaistnieć jako byt teatralny, a nie tylko jako piosenkarz. Scenografia trasy była niezwykle rozbudowana i ambitna, z centralnym elementem w postaci 18-metrowego pająka, który był opisywany jako „największy w historii zestaw objazdowy”. Sam Bowie schodził z brzucha pająka na scenę w krześle. Mimo że zarówno album Never Let Me Down, jak i trasa Glass Spider odniosły sukces komercyjny, spotkały się z chłodnym przyjęciem krytyków, którzy zarzucali im „przeładowaną” produkcję i pretensjonalność. Ta krytyka ostatecznie skłoniła Bowiego do poszukiwania nowych dróg twórczych, co zaowocowało później powstaniem zespołu Tin Machine. Mimo to, niektórzy późniejsi krytycy zauważyli, że Glass Spider Tour zmieniła sposób, w jaki inni artyści (tacy jak Britney Spears, Madonna i U2) organizowali swoje własne trasy. W 2010 roku jeden z krytyków nazwał ją jednym z „najlepszych projektów tras koncertowych wszech czasów”.

„Glass Spider” to zatem utwór o warstwowym znaczeniu: od mrocznej baśni o pająku-matce, przez metaforę opuszczenia i walki o przetrwanie, po osobiste odzwierciedlenie ambicji artystycznych Bowiego i jego miejsca w przemyśle muzycznym. Łączy w sobie baśniowy horror z egzystencjalnym lękiem, jednocześnie stanowiąc komentarz do skomplikowanej relacji między twórcą a publicznością, a także poszukiwania sensu i uznania w świecie sztuki.