Interpretacja Sonet CLIII - Stanisław Sojka

"Sonet CLIII" w interpretacji Stanisława Sojki to nie tylko muzyczne odczytanie Szekspirowskiego tekstu, ale prawdziwa medytacja nad naturą miłości i jej nieuchwytną siłą. Stanisław Sojka, wybitny polski wokalista, instrumentalista i kompozytor jazzowy, znany z wrażliwości na poezję, w 1995 roku wydał album „Sonety Shakespeare”, na którym znalazła się muzyka skomponowana do trzynastu sonetów angielskiego dramaturga. Tłumaczenie, którym posłużył się Sojka w przypadku Sonetu CLIII, jest autorstwa Macieja Słomczyńskiego, choć sam Sojka również adaptował tekst do swoich muzycznych potrzeb. To właśnie Słomczyński, tłumacz wielu dzieł Szekspira, doceniał rolę Sojki w popularyzacji jego twórczości, wspominając, że dzięki płycie Sojki sprzedał „trzydzieści tysięcy egzemplarzy wznowionych «Sonetów» Williama Szekspira”.

Utwór zaczyna się od obrazu uśpionego Kupidyna, boga miłości, który odłożył swoje płonące pochodnie. To moment chwilowej nieobecności siły sprawczej uczuć, co natychmiast wykorzystuje „służka Diany”, bogini dziewictwa i łowów, próbując zgasić „płomień miłosny” w źródlanej, czystej wodzie. Ten alegoryczny akt ma symbolizować próbę stłumienia miłości, pozbawienia jej żaru. Jednak woda, zamiast ugasić ogień, sama przejmuje jego wiekuiste, żywe ciepło, stając się „zdrojem leczniczym”. To paradoksalne zjawisko – miłość, nawet próbowana stłumienia, nie ginie, lecz przekształca się, zyskując nową, uzdrawiającą moc. Staje się źródłem ukojenia i lekarstwem „przeciw chorobom”, co można interpretować jako zdolność miłości do leczenia ran, zarówno fizycznych, jak i duchowych.

Druga część utworu przenosi nas w sferę osobistych doświadczeń podmiotu lirycznego. Kupidyn, ponownie wzniecając pochodnię „w oku kochanki mej”, kieruje ją ku piersi bohatera. To symboliczne rozpalenie uczucia przez spojrzenie ukochanej, które inicjuje miłosne cierpienie. „Niewymownie chory” podmiot liryczny, pragnąc ukojenia, udaje się do wcześniej wspomnianej, uzdrawiającej „kąpieli”. Wierzy, że owa magiczna woda, która przejęła ciepło miłości, uleczy jego ból. Jednakże, ku jego rozczarowaniu, lecznicza moc źródła okazuje się niewystarczająca.

Puenta sonetu, zarówno w oryginale Szekspira, jak i w interpretacji Sojki, jest zarówno piękna, jak i gorzka: „Lecz nie pomogło. Jedyne zbawienie / Tam, skąd wziął ogień: kochanki spojrzenie”. To kluczowe stwierdzenie podkreśla, że choć miłość może przejawiać się w różnych formach – jako uzdrawiające źródło czy płomień zapożyczony od Kupidyna – jej prawdziwa siła i jedyne ukojenie leżą w źródle, z którego się zrodziła: w spojrzeniu ukochanej osoby. Oznacza to, że miłość, choć potrafi leczyć, może też ranić, a uleczyć może tylko to, co ją wywołało. Jest to swoiste błędne koło, z którego nie ma ucieczki poza powrotem do jej pierwotnego, osobistego źródła.

Stanisław Sojka, znany z głębokiego, emocjonalnego głosu i umiejętności nadawania poezji nowej ekspresji, wniósł do Szekspirowskiego sonetu swoją niepowtarzalną muzykalność. Jego interpretacje, często balansujące na pograniczu jazzu, popu i poezji śpiewanej, charakteryzują się swobodą i improwizacją, co sprawia, że jego kompozycje są rozpoznawalne już po kilku dźwiękach. Fakt, że Sojka podjął się całego cyklu Szekspirowskich sonetów, świadczy o jego szacunku dla wielkiej literatury i zdolności do przekładania jej na uniwersalny język muzyki. To podejście pozwoliło mu dotrzeć do szerokiej publiczności i udowodnić, że poezja klasyczna może być nadal żywa i poruszająca we współczesnym kontekście. Sonet CLIII w jego wykonaniu to nie tylko świadectwo jego artystycznej dojrzałości, ale i dowód na to, że prawdziwa miłość i jej metafory, nawet po wiekach, wciąż rezonują z ludzkimi doświadczeniami.