Interpretacja Życie to krótki sen - Stanisław Sojka

Utwór „Życie to krótki sen” Stanisława Sojki, nie tylko tytułem, ale i całym swoim tekstem, stanowi głęboką medytację nad naturą przemijania, istoty ludzkiego doświadczenia i wartości, które naprawdę się liczą. Artysta, znany ze swojej wszechstronności jako wokalista jazzowy i popowy, pianista, gitarzysta, skrzypek, kompozytor, aranżer i tekściarz, stworzył dzieło, które doskonale oddaje jego unikalny język muzyczny i filozofię, nie poddając się modom i trendom. Piosenka ta, wydana na albumie „Nr 17” w 1998 roku oraz jako singiel promocyjny z płyty „Soykanova” w 2002 roku, zyskała na znaczeniu szczególnie po niedawnej śmierci Stanisława Sojki 21 sierpnia 2025 roku, stając się niejako jego artystycznym testamentem.

Pierwsze strofy wprowadzają słuchacza w stan zadumy i nostalgii. Podmiot liryczny, patrząc wstecz na „lata, które odeszły i nie wrócą nigdy już”, dotyka uniwersalnego uczucia utraty i niemożności cofnięcia czasu. Wspomina ludzi, którzy „na drugą stronę przeszli, a nadal są tuż, tuż”, co sugeruje, że ich obecność pozostaje w pamięci, sercu, mimo fizycznego odejścia. To piękne ujęcie nieśmiertelności wspomnień i więzi. Paradoks „i tak wiele się stało i nie stało się nic / milion twarzy i zdarzeń i to wszystko zaledwie – szkic” doskonale oddaje poczucie, że w obliczu nieskończoności czasu i zdarzeń, nasze życie, choć wypełnione mnóstwem doświadczeń, bywa postrzegane jako ulotne, niedokończone, jedynie wstępne – zaledwie zarys czegoś większego. Refren „Życie to krótki sen” krystalizuje tę myśl, nadając jej poetycką metaforę kruchości i iluzoryczności.

Kolejne zwrotki przenoszą perspektywę z przeszłości na teraźniejszość i przyszłość, jednocześnie zakotwiczając ją w konkretnych, bliskich relacjach. Widok dorastających dzieci, które „niebawem pójdą sobie w świat”, wywołuje refleksję nad szybkością upływu czasu. Wspomnienie, że „toż to całkiem niedawno było, kiedy ledwo chodził jeden z drugim skrzat”, to wzruszające zderzenie dojrzałości z dzieciństwem, przypomnienie, jak szybko zmienia się świat wokół nas. Dalej podmiot liryczny wyraża głęboką wdzięczność za obecność matki, za jej siwiznę, która symbolizuje mądrość i trwanie. „Matki mojej siwizna / jak dobrze, że jeszcze tu jest” to wyraz miłości i świadomości ulotności tych chwil. Odwołanie do „ojca mój i ojczyzna / i gest, i szelest, i cisza” rozszerza krąg miłości i przynależności, obejmując fundamentalne wartości: rodzinę, korzenie, subtelne, ale znaczące aspekty codzienności. To wszystko razem tworzy bogaty obraz świata, w którym mimo przemijania, istotne jest czerpanie z obecności i bliskości.

W części końcowej utworu następuje przemiana tonu. Z melancholii i zadumy rodzi się akceptacja, a nawet afirmacja życia. Podmiot liryczny „tej nuty sentymentalnej, ja się nie wstydzę”, świadomie przyjmuje emocje, uznając je za integralną część ludzkiego doświadczenia. „Piękno jest piękne na wieki, ja to wiem i ja to widzę” to deklaracja wiary w niezmienne wartości, w sens istnienia mimo jego krótkotrwałości. Pocieszenie znajduje w cykliczności natury – „póki wiosna przychodzi, odchodzi, przychodzi, odchodzi i wraca – to wystarczy mi”. To uświadomienie, że życie, choć efemeryczne dla jednostki, jest częścią większego, wiecznego porządku. Kluczem do szczęścia okazuje się miłość: „póki każdy wysiłek w miłość się obraca – sen na jawie mi się śni”. Miłość staje się siłą napędową, która przekształca ulotny sen w piękną rzeczywistość, dając sens i spełnienie. Ostatnie strofy podkreślają esencję komunikacji poza słowami: „nasze myśli podniebne niech szybują wśród chwil / słowa już niepotrzebne / tylko gest – cisza – i Ty”. To przesłanie o głębokiej, niemal duchowej więzi, gdzie obecność drugiej osoby („Ty”) i niewerbalne sygnały są wystarczające, by odnaleźć pełnię.

„Życie to krótki sen” to utwór, który w swojej prostocie i poetyckiej głębi, trafia w sedno ludzkiej egzystencji. Stanisław Sojka, który w wywiadach często podkreślał, że jego ambicją jest „by jego śpiew, jego pieśni dodawały otuchy, podnosiły na duchu tych, którzy przychodzą go słuchać”, doskonale zrealizował to pragnienie w tym utworze. Prezydent Warszawy, Rafał Trzaskowski, podczas uroczystości pogrzebowych artysty, przypominał, że Sojka swoim śpiewem „przypominał nam o kruchości czasu, o przemijaniu, o potrzebie otwarcia się na drugiego człowieka”. Te słowa doskonale oddają przesłanie piosenki, która zamyka się w afirmacji: „Życie to piękny sen”. W tym pozornym kontraście między „krótkim” a „pięknym” snem, zawiera się cała mądrość utworu – świadomość ulotności prowadzi do głębszego docenienia i miłowania każdej chwili. Za wybitne zasługi dla kultury polskiej i działalność artystyczną Stanisław Sojka został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, co jest potwierdzeniem doniosłości jego twórczości i wpływu na polską kulturę. Ten utwór pozostaje ważnym przypomnieniem o konieczności kochania, bycia wdzięcznym i nie tracenia żadnej chwili, ponieważ życie, choć krótkie, może być niezwykle piękne.