Interpretacja Objazdowe nieme kino - Perfect

"Objazdowe nieme kino" Perfectu to utwór niezwykły, który po raz pierwszy ukazał się na drugim albumie zespołu, UNU, wydanym w 1982 roku. Czas jego powstania, czyli stan wojenny w Polsce, jest kluczowy dla zrozumienia głębi i wielowymiarowości tekstu, autorstwa Bogdana Olewicza, do muzyki Zbigniewa Hołdysa. Tytuł samej płyty, UNU, również był symbolicznym aktem oporu – nawiązywał do tablic rejestracyjnych pojazdów wojskowych, które masowo pojawiły się na ulicach w tamtym okresie. Hołdysowi udało się przekonać cenzurę, że chodzi o starożytnego egipskiego ptaka, symbol wolności, co jest samo w sobie ciekawostką świadczącą o sprycie artystów w trudnych czasach.

Piosenka jest często interpretowana jako komentarz do ówczesnej rzeczywistości politycznej, pełnej lęku, rezygnacji i braku możliwości wyrażania sprzeciwu. W Internecie krążą dwie główne interpretacje: jedna odnosi ją do zamieszek grudniowych w 1970 roku na Wybrzeżu, druga, potwierdzana przez Grzegorza Markowskiego, mówi o pacyfikacji kopalni "Wujek" w Katowicach 16 grudnia 1981 roku, będąc hołdem dla dziewięciu poległych górników. Markowski podkreśla, że to "istne misterium muzyczne, a nie piosenka", po której wykonaniu na żywo publiczność zazwyczaj nie bije braw, lecz pogrąża się w zadumie. To świadczy o ogromnej emocjonalnej sile utworu.

Pierwsze strofy, „Nie pytaj mnie, wiem tyle, co i Ty / Poganiam dzień i nie śni mi się nic”, odzwierciedlają powszechną bezradność i poczucie wspólnej niewiedzy, ale także rezygnację z poszukiwania prawdy w obliczu wszechobecnej dezinformacji. „Już siebie znam, znam z bliska słowo lęk / Wiem, że ja sam chcę dać oszukać się” to niezwykle mocne wyznanie. Podmiot liryczny przyznaje się do oswojenia z lękiem i, co gorsza, do świadomej zgody na manipulację, co było mechanizmem obronnym w społeczeństwie poddanym presji totalitarnej władzy. Jest to gorzka refleksja nad ludzką naturą i jej skłonnością do uległości w obliczu zagrożenia.

Obraz „Piekący ból rozwierca każdą myśl / Ja będę zdrów z pewnością, lecz nie dziś” to metafora fizycznego i psychicznego cierpienia, z odroczoną nadzieją na uzdrowienie, która jednak nigdy nie jest bliska. „Skurczony świat, nie większy niż ta pięść / Na piersiach siadł i oddech mi się rwie” to klaustrofobiczne odczucie ograniczonej wolności i przestrzeni życiowej, dławiącej i uniemożliwiającej normalne funkcjonowanie. Świat stał się mały, ciasny, opresyjny, a każdy oddech to walka.

W kolejnej części, „Zamykam strach na niewidzialny klucz / I moja twarz jest niewidzialna już”, widać próbę ucieczki przed rzeczywistością poprzez stłumienie emocji i zatracenie indywidualności. W tłumie łatwiej jest się ukryć, stać się niewidzialnym, co z kolei chroni przed konsekwencjami wyrażania sprzeciwu. „Gdy wchodzę w tłum, pułapka szczerzy kły / I z ust do ust nie frunie żaden krzyk” to potężny obraz zbiorowej bierności i strachu przed otwartym buntem. Nawet w tłumie, gdzie teoretycznie siła tkwi w liczebności, panuje grobowa cisza, bo każda próba wyrażenia sprzeciwu jest natychmiast karana. Milczenie staje się normą, a brak krzyku – symbolem stłamszenia.

„Śmiertelny mur skutecznie dzieli nas / Ja mam swój mózg, Ty też swój rozum masz” podkreśla narastające poczucie izolacji i wzajemnego odgradzania się ludzi, nawet jeśli każdy z nich zachowuje indywidualną zdolność myślenia. Jednak ta indywidualność nie prowadzi do wspólnego działania, a jedynie do dalszego rozproszenia. Podmiot liryczny powtarza refren „Nie pytaj mnie, wiem tyle, co i Ty / Poganiam dzień i nie śni mi się nic”, co utwierdza w przekonaniu o wszechobecnym poczuciu bezsensu i braku perspektyw.

Ostatnia zwrotka, „Zostańmy tak, ja tutaj, a Ty tam / Tak długo, jak to nieme kino trwa”, jest esencją tej rezygnacji. „Objazdowe nieme kino” staje się tu metaforą życia w społeczeństwie poddanym propagandzie i cenzurze, gdzie ludzie są jedynie widzami biernie oglądającymi „przedstawienie” bez prawa do głosu. To symbol braku możliwości wypowiedzi, ale też pozornego spokoju. Każdy pozostaje na swoim miejscu, w swojej samotności, dopóki trwa ten seans milczenia. Całość utworu zamyka gorzkie, ironiczne wezwanie: „Nie proście nas, by wam do tańca grać / Już czas, już czas myć zęby i iść spać”. Jest to odrzucenie roli rozrywkowego zespołu, który miałby udawać, że wszystko jest w porządku. To symboliczna odmowa kontynuowania pozorów normalności i wezwanie do wycofania się w prywatność, do ucieczki od opresyjnej rzeczywistości, nawet jeśli oznacza to kapitulację. Ta piosenka, będąca epilogiem albumu UNU, jest muzycznie oszczędna, co potęguje jej wymowę i zmusza do refleksji, pozostawiając słuchaczy w ciszy i zadumie. To właśnie w tej prostocie i surowości tkwi jej ponadczasowa siła i uniwersalny przekaz o lęku, rezygnacji i poszukiwaniu wolności w nienormalnych czasach. Bogdan Olewicz, jak sam przyznał w wywiadach, dzięki współpracy z Perfectem mógł "wykrzyczeć to, co przez lata było odkładane", zrzucając "garb", który nosił z powodu autocenzury w tworzeniu tekstów dla innych wykonawców. "Objazdowe nieme kino" pozostaje jednym z najbardziej przejmujących świadectw tamtych lat.