Interpretacja Ale dżem - Paweł Paczul

Piosenka „Ale dżem” Pawła Paczula to dosadne i pełne gorzkiego humoru odzwierciedlenie stanu polskiej piłki ligowej, a zwłaszcza rodzimej Ekstraklasy. Utwór ten, będący oficjalną czołówką programu „Liga Minus” na Weszło.fm w sezonie 2021/22, stanowi parodię popularnego przeboju Sanah „Ale jazz!”, co już samo w sobie nadaje mu lekki, prześmiewczy ton, jednocześnie doskonale oddający frustrację kibiców. Tytułowe „Ale dżem” to popularne w polskim slangu wyrażenie oznaczające chaos, bałagan lub wręcz katastrofę, co idealnie sumuje główny przekaz utworu.

Pierwsza zwrotka uderza w samo sedno polskiej myśli szkoleniowej, symbolizowanej przez postać Michała Probierza. „Laga na pałę dzisiaj towarzyszy mi / To nasza narodowa szkoleniowa myśl / Probierzowy sznyt / Do porzygu mi się śni” – te słowa bezlitośnie punktują powszechne przekonanie o dominacji prostej, mało finezyjnej gry opartej na długich podaniach, która staje się wręcz nudna i przewidywalna. Probierzowy sznyt to kpiące określenie stylu gry kojarzonego z trenerem Michałem Probierzem, który jest znany z preferowania właśnie takich rozwiązań taktycznych. Frustracja osiąga zenit w pytaniu: „Gdzie Alvarez był?!”, które, choć nie odnosi się do konkretnego, szeroko rozpoznawalnego wydarzenia, jest ucieleśnieniem typowego westchnienia kibica nad brakiem kluczowych zawodników lub ich słabą postawą w ważnych momentach.

Druga zwrotka wnikliwie portretuje paradoksalną miłość polskiego kibica do Ekstraklasy: „Co tydzień narzekamy jak ta liga ssie / A ciągle oglądamy, jeszcze nam się chce”. To samoświadomy komentarz na temat masochistycznej wręcz lojalności fanów, którzy mimo ciągłych narzekań na niski poziom rozgrywek, z uporem maniaka śledzą kolejne mecze. Paczul, będąc zagorzałym kibicem Lechii Gdańsk, nie omieszka wbić szpilki swojemu ukochanemu klubowi: „Ja nie pytam już / Kiedy Lechia złapie luz / Bo w tym składzie gruz”. Określenie „gruz” doskonale oddaje postrzeganą marną jakość kadry zespołu, sugerując, że Lechia (i pośrednio wiele innych klubów ligowych) budowana jest z przypadkowych, słabych ogniw.

Refren to prawdziwa kopalnia sarkastycznych uwag pod adresem konkretnych piłkarzy i klubów. Wykrzyknik „Ale dżem” powraca jako refren, kwitując ogólny obraz piłkarskiego zamieszania, gdzie gracze „po czołach kopiom się”, czyli popełniają elementarne błędy. Wymieniani z nazwiska piłkarze – Matej Rodin, Milan Dimun, Damjan Muhar i Jakub Arak – stają się symbolami ligowej przeciętności. „Matej Rodin – kim on jest?” to pytanie retoryczne, podkreślające jego anonimowość lub brak wybitnych umiejętności, mimo że chorwacki obrońca grał dla Cracovii i Lechii Gdańsk. Milan Dimun, słowacki pomocnik Cracovii, również doczekał się ironicznego „matko święta!”, co może być reakcją na jego przeciętną grę, mimo że zdobył z Cracovią Puchar i Superpuchar Polski. Z kolei „Jakub Arak kopie gdzieś / Tam gdzie tramwaj też dojeżdża” to humorystyczne przedstawienie fatalnej precyzji strzałów napastnika, sugerujące, że jego uderzenia często lądują daleko poza bramką, wręcz poza stadionem. Nawet sam autor piosenki, Paweł Paczul, w adnotacjach do tekstu na YouTube, humorystycznie zaznaczył niepewność co do nazwiska „Muhar”, podkreślając tym samym pewną wymienność i anonimowość zagranicznych piłkarzy.

Druga część refrenu skupia się głównie na Cracovii, zaczynając od kolejnego westchnienia: „Ale zez”, czyli kolejny bałagan, szczególnie widoczny, gdy „Cracovia traci cash”, co może odnosić się zarówno do strat finansowych, jak i regularnych porażek. Rivaldinho, syn słynnego Rivaldo, zostaje brutalnie oceniony jako „ogór fest” – ogór to w futbolowym żargonie piłkarz o bardzo niskich umiejętnościach, a fest dodatkowo wzmacnia to określenie. Okrzyk „Ojciec krzyczy – 'co za dekarz!'” jest kwintesencją kibicowskiej frustracji; dekarz to popularne, żartobliwe określenie dla piłkarza, który wybija piłkę wysoko w powietrze, bezcelowo. Piosenka kończy się osobistym, choć nadal humorystycznym, atakiem na Adama Klimczaka, dyrektora (lub wpływowego działacza) Cracovii: „Klimczak tu / Chciałby wygrać w końcu też / Lecz niestety łysy jest / Więc bez sensu do Fryzjera”. Ta ostatnia puenta to dowcipne porównanie daremności wysiłków do poprawy losów klubu z bezcelowością wizyty u fryzjera, gdy nie ma się włosów – symbolizując daremność walki z ligową bylejakością.

„Ale dżem” Pawła Paczula to hymn rozczarowanych, ale wciąż wiernych kibiców, którzy poprzez ostry, a zarazem błyskotliwy humor, wyrażają swoje niezadowolenie z poziomu polskiej ligi. To utwór, który chwyta za serce każdego fana Ekstraklasy, oferując katharsis poprzez wspólne śmiech i narzekanie na wszechobecny piłkarski „dżem”.