Interpretacja Gdyby Wiadomości były piosenką - Paweł Kieler

Paweł Kieler, student Politechniki Wrocławskiej, stał się szerzej znany w listopadzie 2020 roku, kiedy opublikował w serwisie YouTube utwór „Gdyby Wiadomości były piosenką”. Singiel, wydany 5 listopada 2020 roku, szybko zyskał popularność, co odnotowały między innymi „Gazeta Wyborcza” i wMeritum.pl. Jego innowacyjność polegała na tym, że tekst piosenki został stworzony wyłącznie z „pasków grozy” – czyli kontrowersyjnych i często stronniczych komunikatów pojawiających się na ekranie podczas głównego wydania programu informacyjnego „Wiadomości” Telewizji Polskiej.

Utwór Kielera nie jest zwykłą piosenką – to muzyczny manifest, który w zręczny i ironiczny sposób obnaża mechanizmy propagandy mediów publicznych w Polsce, szczególnie tych podlegających ówczesnemu rządowi. Artysta, jak sam zaznaczył na YouTube, stworzył ten film w celach humorystycznych, a tekst bazuje na napisach z pasków „Wiadomości” TVP. Muzyk ten jest znany z tego, że komentuje aktualne wydarzenia za pomocą piosenek, co czyni go „głosem młodego pokolenia”, jak napisał Fakt.pl w 2022 roku, omawiając jego kolejny utwór „Gdyby podręcznik HiT był piosenką”.

Piosenka otwiera się wersami, które natychmiast wprowadzają słuchacza w świat specyficznej retoryki: „Walka z chrześcijaństwem sprzyja islamizacji / Polska to przecież wyspa wolności i tolerancji”. To klasyczny przykład antynomii – zestawia się rzekome zagrożenie z afirmacją wartości, co jest typową manipulacją. Sugeruje się, że obrona jednej wartości (chrześcijaństwa) jest zagrożona przez drugą (islamizację), jednocześnie próbując utrzymać narrację o Polsce jako ostoi wolności, co w kontekście oskarżeń o „walkę z chrześcijaństwem” staje się groteskowe.

Kolejne wersy, takie jak „Polacy cenią rząd za walkę z patologiami / Autobusy WWA prowadzą narkomani”, ukazują podwójne dno propagandy. Z jednej strony mamy pochwałę działań rządu, z drugiej – konkretny, negatywny, często niezbyt wiarygodny zarzut dotyczący życia publicznego, który ma podważyć zaufanie do instytucji niezależnych od władzy (tu: transport publiczny w Warszawie, zarządzanej przez opozycję). Jest to typowe dla narracji, która próbuje wywołać wrażenie chaosu i zagrożenia w obszarach poza kontrolą „słusznej” władzy.

Refren, powtarzający się dwukrotnie, wzmacnia przekaz: „Obrona demokracji w czasie zarazy / Platforma kłamie chcąc wrócić do władzy / A chmura wirusowa nad demonstrantami / Chcą wojny domowej, wybory przegrali”. To odnosi się bezpośrednio do wydarzeń z okresu pandemii COVID-19 i związanych z nią protestów społecznych, w tym Strajku Kobiet, które miały miejsce w 2020 roku. Narracja pasków TVP często przedstawiała demonstrantów jako zagrożenie sanitarne i polityczne, oskarżając opozycję o dążenie do destabilizacji kraju. Pojęcie „chmury wirusowej” nad protestującymi miało demonizować uczestników i delegitymizować ich postulaty. Opozycja polityczna, w tym przypadku Platforma Obywatelska, jest jednoznacznie oskarżana o kłamstwo i chęć powrotu do władzy za wszelką cenę, co ma budzić negatywne emocje i polaryzować społeczeństwo.

W kolejnych zwrotkach Paweł Kieler cytuje oskarżenia o „Szkalowanie patriotów, gardzenie Polakami” oraz krytykę strajkujących, w tym młodych lekarzy „żądających miliardów”. Pojawiają się też kontrowersyjne sformułowania takie jak „Pozarządowe fabryki migrantów”, które odzwierciedlają teorie spiskowe i wrogie nastawienie do organizacji pozarządowych zaangażowanych w pomoc migrantom. Warto zauważyć, że Kieler w innych swoich utworach również czerpał z „pasków grozy” TVP, transparentów Strajku Kobiet czy wpisów Krystyny Pawłowicz, co pokazuje jego konsekwencję w demaskowaniu języka propagandy.

Wzmianka o „prowokacji LGBT w Boże Ciało” i „500 złotych chcą odebrać ateiści” to bezpośrednie odniesienia do konkretnych wydarzeń i haseł często eksploatowanych przez media związane z ówczesną władzą. Marsze równości i aktywizm społeczności LGBT+ były regularnie przedstawiane w negatywnym świetle, zwłaszcza w kontekście świąt religijnych. Z kolei „500 plus” (program socjalny) stało się symbolem dbałości rządu o rodziny, a każda krytyka tego świadczenia była przedstawiana jako atak na podstawy polskiego społeczeństwa, często przypisywany „lewackim faszystom” – sformułowaniu, które samo w sobie jest oksymoronem, ale w propagandowym języku służy do stygmatyzacji przeciwników politycznych.

Finałowe strofy utworu koncentrują się na personalizacji wroga: „Donald Tusk dał sygnał do ataku” oraz „Rafał Trzaskowski przeciw katolikom”. Liderzy opozycji są przedstawiani jako inicjatorzy agresji i wrogowie wartości katolickich, co jest stałym elementem retoryki mediów publicznych w Polsce. Zazdrość „Zachodu” o „godność życia” w Polsce, zniszczenie rodzin przez „ideologię” i „totalna agresja totalnej opozycji” to kolejne elementy budujące obraz oblężonej twierdzy, w której rząd jest jedynym obrońcą tradycyjnych wartości przed zewnętrznymi i wewnętrznymi wrogami.

Paweł Kieler, posługując się formą piosenki, zderza słuchacza z nagromadzeniem tych alarmistycznych, często absurdalnych i wzajemnie sprzecznych komunikatów. Wykorzystanie rockowego akompaniamentu nadaje tekstowi dynamiki i ironicznie podbija dramatyzm słów, które w swojej pierwotnej formie miały za zadanie manipulować emocjami. Całość stanowi świadectwo tego, jak język mediów publicznych może zostać przetworzony w karykaturę, która mimo groteski, celnie oddaje jego prawdziwą naturę i służy jako ostrzeżenie przed propagandą. Piosenka ta, wydana w 2020 roku, nie tylko zyskała popularność, ale stała się także jednym z symboli krytyki mediów publicznych w Polsce.