Interpretacja Muss I denn - Nana Mouskouri

"Muss I denn" to tradycyjna niemiecka pieśń ludowa, której obecna forma pochodzi z 1827 roku, kiedy to została opublikowana przez Friedricha Silchera. Pieśń napisana jest w dialekcie szwabskim, używanym w południowo-zachodnich Niemczech, w Wirtembergii, skąd prawdopodobnie pochodzi jej melodia. Sam Silcher wspomniał, że melodia to „stara melodia z Wirtembergii”, natomiast oryginalny tekst, który był do niej śpiewany, nie został odnotowany. Pierwsza strofa utworu została usłyszana przez Silchera od wędrownego rzemieślnika w winnicach w pobliżu Stuttgartu, a ponieważ nie miał papieru, zapisał ją na mankietach koszuli. Następnego dnia odegrał melodię przyjaciołom i studentom, którzy improwizując dopisali drugą i trzecią zwrotkę.

Pieśń opowiada o młodym mężczyźnie, który musi opuścić swoją ukochaną i wyruszyć w podróż, najprawdopodobniej jako wędrowny czeladnik lub żołnierz, obiecując jej wierność i powrót, by się z nią ożenić. Słowa "Muss i denn, muss i denn zum Städtele hinaus" dosłownie oznaczają "czyż muszę, czyż muszę wyjść z miasta?". Już w połowie XIX wieku utwór stał się bardzo popularny wśród niemieckiego wojska i grup wycieczkowych, zyskując miano pieśni patriotycznej. Była również lubiana wśród niemieckich marynarzy handlowych jako szanta oraz wykorzystywana jako wojskowy marsz paradny.

W interpretacji Nany Mouskouri, wydanej w 1978 roku na albumie „Lieder, die die Liebe schreibt”, pieśń nabiera szczególnego, melancholijnego wyrazu. Jej delikatny, ale pełen emocji głos podkreśla dylemat rozstania, zawarty w tytule i pierwszej zwrotce: „Muss i’ denn, muss i’ denn zum Städtele hinaus / Städtele hinaus / Und du mein Schatz bleibst hier” (Czyż muszę, czyż muszę opuścić miasteczko, opuścić miasteczko, a ty, mój skarbie, zostajesz tutaj?). Artystka śpiewa o konieczności odejścia, która jest jednak przeplatana silną obietnicą powrotu: „Wenn i’ komm, wenn i’ komm / Wenn i’ wieder, wieder komm / Wieder, wieder komm / Kehr i’ ein, mein Schatz, bei dir” (Gdy wrócę, gdy wrócę, wrócę, wrócę, wrócę, zatrzymam się u ciebie, mój skarbie). To nie jest pożegnanie ostateczne, lecz tymczasowe rozstanie, naznaczone nadzieją na rychłe spotkanie. Nawet w dalszych wersach, „Kann i’ auch nicht immer bei dir sein / Hab’ i’ doch mei’ Freud’ an dir” (Choć nie mogę być zawsze przy tobie, mam w tobie moją radość), wyraża się głęboka więź, która trwa mimo fizycznej odległości.

Drugi fragment utworu, „Weine nicht, weine nicht / Wenn i’ weiter wandern muss / Weiter wandern muss / Als wär’ alle Lieb’ vorbei” (Nie płacz, nie płacz, gdy muszę dalej wędrować, dalej wędrować, jakby cała miłość przeminęła), to uspokojenie ukochanej. Śpiewana przez Nanę Mouskouri, ta strofa nabiera charakteru matczynego pocieszenia lub głębokiego zapewnienia o nierozerwalności uczucia. Nawet pomimo istnienia „der Mädele so viel” (tak wielu dziewcząt) wokół podróżującego, powtarza się deklaracja wierności: „Lieber Schatz, i’ bleib dir treu” (Drogi skarbie, pozostanę ci wierny). To potwierdzenie, że żadne zewnętrzne pokusy nie są w stanie zagrozić prawdziwej miłości.

Kulminacja pieśni następuje w ostatnich strofach, gdzie pojawia się konkretna obietnica przyszłości: „Über’s Jahr, über’s Jahr / Sind die Träubele erst reif / Träubele erst reif / Stell i’ hier mich wieder ein” (Za rok, za rok, gdy winogrona dojrzeją, winogrona dojrzeją, zjawię się tu znowu). Symbolika dojrzewających winogron odnosi się do upływu czasu i cyklu natury, sugerując pewność i nieuchronność powrotu. Najważniejsza jest jednak obietnica małżeństwa: „Wenn i’ dann, wenn i’ dann / Dein Schätzele noch bin / Schätzele noch bin / So soll die Hochzeit sein” (Jeśli wtedy, jeśli wtedy, wciąż będę twoim skarbem, twoim skarbem, to odbędzie się wesele). Jest to wyraz trwałego zaangażowania i wspólnej przyszłości. Nana Mouskouri swoim śpiewem potęguje to poczucie nadziei i pewności, że rozstanie to tylko próba, która umocni uczucie. Ostatnie słowa „Und ein Jahr geht ja so schnell vorbei / und bis dahin bin i’ dein” (A rok mija tak szybko, i do tego czasu jestem twoja) zamykają utwór w kręgu cierpliwej miłości i oczekiwania.

Ciekawostką jest, że melodia tej pieśni zyskała światową sławę w 1960 roku dzięki adaptacji Elvisa Presleya pod tytułem „Wooden Heart”, która znalazła się w filmie „G.I. Blues”. Elvis Presley, który sam był stacjonowany jako żołnierz w Niemczech, kiedy został odkryty jako piosenkarz, w swojej wersji połączył angielski tekst z kilkoma oryginalnymi niemieckimi wersami. Singlem numer jeden w Wielkiej Brytanii w marcu i kwietniu 1961 roku była właśnie jego adaptacja. Nana Mouskouri, znana z kariery obejmującej ponad 1550 utworów w wielu językach, w tym greckim, francuskim, niemieckim i angielskim, w swojej wersji pozostała wierna oryginalnemu niemieckiemu tekstowi, co podkreśla uniwersalność i ponadczasowość tej folkowej ballady. Choć nie znaleziono konkretnych wywiadów, w których Nana Mouskouri szczegółowo omawia interpretację „Muss I denn”, wiadomo, że artystka od zawsze stawiała na scenie na bezpośredniość i szczerość, wierząc, że tylko śpiew pochodzący z głębi duszy trafia do ludzi i buduje więź z publicznością. Uważa, że miłość i życzliwość, którą daje się publiczności, jest odwzajemniana, co jest dla śpiewaka źródłem siły i odwagi. Jej wykonanie „Muss I denn” doskonale oddaje tę filozofię, prezentując pieśń z autentycznym ciepłem i głębokim zrozumieniem ludzkich emocji związanych z rozstaniem i nadzieją.