Interpretacja Kőbánya blues - Hobo Blues Band

Interpretacja tekstu piosenki „Kőbánya blues” autorstwa węgierskiej grupy Hobo Blues Band to podróż w głąb duszy człowieka z peryferii, zakorzenionego w konkretnym miejscu i czasie, który mierzy się z prozą życia w socjalistycznych Węgrzech. Utwór, wydany na albumie „Oly sokáig voltunk lenn...” w 1982 roku, jest kwintesencją lokalnego bluesa, który daleko odbiega od amerykańskich czy brytyjskich wzorców, o czym świadczy wymowny wers: „Ez nem a Rolling Stones Blues” (To nie jest blues The Rolling Stones). Ten blues jest węgierski, kőbányai.

Kőbánya to 10. dzielnica Budapesztu, której nazwa dosłownie oznacza „kamieniołom”. Dzielnica ta ma bogatą historię górniczą i piwowarską, jest mieszanką osiedli mieszkaniowych i obiektów przemysłowych, co nadaje jej charakterystyczny, surowy urok. W przeszłości uważano ją nawet za „polską dzielnicę”, z własnym kościołem i Domem Polskim. To właśnie to specyficzne środowisko formuje tożsamość bohatera piosenki, który z dumą oświadcza: „Kőbányán születtem, ott is nőttem fel” (Urodziłem się w Kőbányi, tam też dorastałem). Przyznaje, że „Vannak jobb helyek, de nekem megfelel” (Są lepsze miejsca, ale to mi odpowiada) – to wyraz akceptacji losu, pogodzenia się z miejscem swojego pochodzenia, a wręcz głębokiego z nim zespolenia: „Ott találtam asszonyt, ott temetnek el” (Tam znalazłem żonę, tam mnie pochowają). To poczucie przynależności i nieuchronności losu jest osią narracji.

Dalsze zwrotki odsłaniają koleje życia typowego węgierskiego robotnika. Bohater, niechętny nauce („Utáltam a könyvet, minek az egy srácnak?” – Nienawidziłem książek, po co to chłopakowi?), zostaje wysłany na dwuletnią służbę wojskową do Ózd. Tam uczy się „befogni a számat” (zamykać usta) i ostatecznie trafia do kuchni, co jest symbolicznym wyrazem adaptacji do systemu i znalezienia swojego, choć skromnego, miejsca. To doświadczenie uczy go pokory i przetrwania.

Refren, powracający niczym mantra, definiuje istotę „Kőbánya blues”. „Már sok rajtam a hús – ez a Kőbánya Blues” (Już dużo mięsa na mnie – to jest Kőbánya Blues) może odnosić się do fizycznego obciążenia, starzenia się, ale też do ciężaru życia. Relacje rodzinne również bywają bolesne – „Az asszony pénzért nyúz” (Żona obdziera mnie z pieniędzy) – to szczere spojrzenie na trudności małżeńskie i presję finansową. Ale jest też intymność, chwila wytchnienia: „Ha este mellém bújsz – ez a Kőbánya Blues” (Jeśli wieczorem przytulisz się do mnie). A na koniec surowa prawda o konsekwencjach niedostosowania: „Ha nem teszed kinyúlsz” (Jeśli tego nie zrobisz, wyciągniesz się/umrzesz). Całość maluje obraz codziennych zmagań, małych radości i gorzkiej rezygnacji.

Po powrocie z wojska bohater znajduje pracę w browarze, typowym dla Kőbányi przemyśle: „Mentem a sörgyárba, ihatok egész nap, mindig lesz maláta” (Poszedłem do browaru, mogę pić cały dzień, zawsze będzie słód). To opis prostego, monotonnego życia, w którym drobne przyjemności odgrywają ważną rolę. Epizod z operą, na którą został zaproszony z brygadą, jest szczególnie wymowny. Włożenie garnituru i poczucie się „szegény árva” (biedną sierotą) poza swoim środowiskiem pokazuje rozdźwięk między robotniczym światem a wysoką kulturą. To poczucie bycia obcym we własnej ojczyźnie, mimo chwilowej próby integracji.

Ostatnia zwrotka przedstawia obraz starzejącego się mężczyzny, który rzadko ma czas, ale bywa w klubie, wśród „kőbányai srácok” (chłopaków z Kőbányi). Dziewczęta nie potrafią już tańczyć rock and rolla, a on sam, stary, tylko „magamban rázok” (trzęsie się w samotności). To nostalgia za utraconą młodością, za innym, bardziej energicznym światem, który ustępuje miejsca cichej, osobistej refleksji. Hobo Blues Band, założony przez Földesa László, zwanego Hobo (od Jacka Londona i jego włóczęgów), był zresztą znany z chęci „madziaryzacji” bluesa i rock and rolla, nadania im lokalnego smaku.

Drugi refren jeszcze bardziej szczegółowo opisuje „Kőbánya Blues” jako stan umysłu i codzienności. Od prozaicznych czynności („Az orrodban, ha túrsz” – Jeśli dłubiesz w nosie) po surową seksualność („Ha valakit megkúrsz” – Jeśli kogoś przelecisz) i uzależnienie („Az üveg utána nyálsz” – Ślinisz się na widok butelki). Wszystko to prowadzi do cichej rezygnacji: „Itt csendesen kinyúlsz” (Tu cicho się wyciągasz/umierasz). Kontrast „A kocsmába nincs Blues” (W knajpie nie ma bluesa) może sugerować, że knajpa to miejsce ucieczki, gdzie na chwilę zapomina się o smutku, albo że samą knajpę postrzega jako esencję bluesa. Wyróżnienie „Ez nem a Rolling Stones Blues” po raz kolejny podkreśla autentyczność i unikalność węgierskiego, lokalnego bluesa, stworzonego przez artystów takich jak Hobo, który w swojej twórczości często odwoływał się do codziennych realiów Węgier, w tym do kontrastu między idealizowanym Zachodem a rzeczywistością Bloku Wschodniego. Wers „Ha szaggat már a csúz” (Jeśli reumatyzm już cię rozrywa) dodaje element fizycznego cierpienia i starości. Finalne „A szívem vissza húz – ez a kőbánya Blues” (Serce mnie z powrotem ciągnie – to jest Kőbánya Blues) zamyka krąg. Pomimo wszelkich trudności, mankamentów i smutków, to właśnie Kőbánya jest jego domem, a ten blues jest jego nieodłączną częścią, jego tożsamością, którą z akceptacją nosi w sobie. To głębokie, emocjonalne połączenie z miejscem pochodzenia, symbolizujące los wielu ludzi, którzy pomimo trudności pozostają wierni swoim korzeniom.

Cała piosenka jest hołdem dla zwykłego człowieka i jego życia, pełnego trudności, małych radości i nieustannej walki o przetrwanie, ale też głęboko zakorzenionego w lokalnej tożsamości. Hobo Blues Band stał się głosem tej części społeczeństwa, która nie pasowała do oficjalnej narracji, a Földes László, jako „hobo” czyli „włóczęga”, symbolizował tę nonkonformistyczną postawę w dobie socjalizmu. „Kőbánya blues” to portret społeczny i psychologiczny, który z gorzką ironią i melancholią opisuje węgierską rzeczywistość, czyniąc z niej uniwersalną opowieść o poszukiwaniu sensu i akceptacji w szarej codzienności.