Interpretacja Bunkó vagyok - Hobo Blues Band

Piosenka „Bunkó vagyok” (Jestem chamem/prostakiem) autorstwa Hobo Blues Band to utwór, który zyskał status kultowego w węgierskiej kulturze rockowej, odzwierciedlając głębokie warstwy społecznych frustracji i poszukiwania tożsamości. Po raz pierwszy ukazała się na albumie „Tiltott gyümölcs” (Zakazany owoc) w 1988 roku. Wcześniej, w 1981 roku, znalazła się również na ścieżce dźwiękowej do filmu "Kopaszkutya" (Łysy pies), który pomógł ugruntować wizerunek zespołu jako przedstawicieli tzw. „csöves imidzs” (obrazu bezdomnych/odrzuconych). Tekst utworu, którego autorem jest Földes László „Hobo”, a muzykę skomponował Póka Egon, jest brutalnie szczerym wyznaniem, opowieścią o dojrzewaniu w środowisku naznaczonym przemocą i odrzuceniem, a także o buncie przeciwko narzuconym rolom społecznym.

Początkowe strofy utworu opisują traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa, gdzie narrator zostaje zmuszony do przyjęcia tożsamości „bunkó”, „tahó” i „ökör” (cham, prostak, dureń) przez starszych i silniejszych oprawców: „Egyszer lenn a téren / Elkaptak a nagyok, / Szépen belémverték, / Hogy én ki is vagyok.” („Pewnego razu na placu / Dorwali mnie więksi, / Pięknie mi wpojili, / Kim jestem”). To doświadczenie jest fundamentalne dla kształtowania jego tożsamości. Nie mając starszego brata, który mógłby go obronić, narrator musiał sam przetrwać te lata, internalizując przekaz o swojej rzekomej „chamskości”.

Druga zwrotka ukazuje cykl przemocy – po latach bycia ofiarą, bohater sam staje się oprawcą: „Aztán nagyobb lettem, / Jöttek a kisebebk, / Visszaadtam nekik, / Amit énrám vertek.” („Potem stałem się większy, / Przyszli mniejsi, / Oddałem im, / To, co we mnie wbito”). To jest tragiczne odzwierciedlenie mechanizmów obronnych, gdzie ból i upokorzenie przekształcają się w agresję. Narrator nie łamie spirali przemocy, lecz ją powiela, stając się częścią tego samego systemu, który go uformował.

Najciekawszy i najbardziej ironiczny moment następuje w trzeciej zwrotce, gdy narrator, będąc już dorosłym (około dwudziestki), zauważa wokół siebie „túl okos ember” (zbyt mądrych ludzi), którzy go lekceważą: „Jóba lennék velük, / De lenéznek engem, / Hamar megértettem, / Mit is kell hát tennem.” („Chciałbym być z nimi w dobrych stosunkach, / Ale oni mnie lekceważą, / Szybko zrozumiałem, / Co muszę więc zrobić”). W obliczu tego intelektualnego snobizmu i wykluczenia, podejmuje świadomą decyzję o przejęciu narracji. Zamiast walczyć o akceptację, z dumą przyjmuje nadane mu wcześniej przez oprawców etykiety: „BUNKÓ VAGYOK - IGEN. / TAHÓ VAGYOK. / TAPLÓ VAGYOK - RÖHÖGÖK JÓ NAGYOT.” („Jestem chamem - TAK. / Jestem prostakiem. / Jestem głąbem – śmieję się głośno”). To nie jest już wymuszone przyznanie się do winy, ale świadomy akt buntu, odmowa dopasowania się do konwencji narzucanych przez „mądrzejszych”. Śmiech w końcowym refrenie nie jest śmiechem drwiących „wielkich”, lecz triumfalnym śmiechem samego narratora, który odzyskuje podmiotowość poprzez akceptację i wyolbrzymienie negatywnych cech, zamieniając je w oręż.

Földes László „Hobo” często podkreślał w wywiadach swoją tożsamość jako „bluesman żyjący wśród ludzi” i „służący węgierskiej kulturze”. Jego twórczość, w tym „Bunkó vagyok”, często dotykała tematów autentyczności, społecznych odrzucenia i walki o własne „ja” w systemie, który próbował narzucić jednolite wzorce. W jednym z wywiadów Hobo zaznaczył, że blues ma tylko jedną kategorię: autentyczność. Ten utwór, będący manifestem odrzucenia hipokryzji i konformizmu, doskonale wpisuje się w ten etos. Jest to piosenka o tym, jak zewnętrzne etykiety, przemoc i wykluczenie mogą paradoksalnie prowadzić do wykuwania silnej, choć aspołecznej, tożsamości. Przesłanie utworu rezonuje z osobistymi doświadczeniami Hobo, który w młodości musiał zmagać się z byciem "synem Földesa Lászlóa" (wysokiego rangą polityka), żyjąc w jego cieniu i doświadczając trudnych relacji z ojcem. To doświadczenie budowania własnej tożsamości pomimo presji i oczekiwań jest widoczne w warstwie tekstowej „Bunkó vagyok”. Zespół Hobo Blues Band, założony w 1978 roku, często spotykał się z cenzurą i niechęcią ówczesnych władz, a ich muzyka, określana jako rockowy blues, była popularna dzięki tekstom i sposobowi ich prezentacji. Utwór „Bunkó vagyok” jest zatem nie tylko osobistą historią, ale i szeroką metaforą postaw wobec społeczeństwa, które ocenia i kategoryzuje, a także o poszukiwaniu wolności w odrzuceniu tychże kategorii.