Interpretacja Trchei mtqov tun (Թռչեի՜ մտքով տուն) - Elena Yerevan

Piosenka „Trchei mtqov tun (Թռչեի՜ մտքով տուն)” w wykonaniu Eleny Yerevan to utwór głęboko zakorzeniony w ormiańskiej tradycji pieśni patriotycznych i lirycznych, znany również jako „Martiki Ergə” (Pieśń Żołnierza). Opowiada o nieustannej tęsknocie za ojczyzną i matką, wyrażając jednocześnie determinację i nadzieję na powrót. Elena Yerevan, artystka, której życiorys sam odzwierciedla doświadczenie diaspory – wychowana w Rosji po emigracji rodziny, a następnie powracająca do Armenii, by rozwijać swoją muzyczną pasję – w sposób szczególnie poruszający oddaje emocje zawarte w tym klasyku.

Początkowe wersy pieśni od razu wprowadzają słuchacza w stan głębokiej nostalgii: „T'rchei mtkov tun, Ur im mayrn e art'un” (Poleciałbym myślą do domu, gdzie moja matka czuwa). Ten mentalny lot do ojczyzny, gdzie czeka ukochana matka, symbolizuje nierozerwalną więź i poczucie przynależności, które wykracza poza fizyczną odległość. Podmiot liryczny pragnie ujrzeć strumień, który każdej wiosny, pełen wzburzonych wód, szumiał w górach, ukazując nieskończoną tęsknotę („Karotov yes anhun”) za utraconymi krajobrazami dzieciństwa.

Kolejne strofy pogłębiają to zmysłowe wspomnienie ojczyzny. Mówca wyobraża sobie, jak schyla się do źródła, aby ugasić pragnienie upragnioną, zimną wodą. Pragnie znaleźć się na łąkach, wśród zielonych pastwisk, gdzie kwiaty pachną, a w dniach dzieciństwa wiatr zawsze go całował. Te obrazy – chłodna woda, zapach kwitnących łąk, delikatny dotyk wiatru – tworzą idylliczną wizję domu, będącą ucieleśnieniem bezpieczeństwa, niewinności i naturalnego piękna Armenii. Są to wspomnienia, które z dala od domu stają się niemal namacalnymi pragnieniami.

Najbardziej poruszający i historycznie znaczący element tekstu pojawia się w trzeciej zwrotce. Podmiot liryczny wyznaje, że ojczyzna jest w jego sercu („Hayrenik'n im srtum”) i obiecuje: „T'e chnknem yes martum, A'kh, im mayr t'ankagin, Tun kgam yes krkin” (Jeśli nie padnę w bitwie, ach, droga matko, wrócę do domu). Ta klauzula, „jeśli nie padnę w bitwie”, nadaje piosence niezwykle dramatyczny i heroiczny wymiar. Odnosi się ona do trudnej historii Armenii, naznaczonej licznymi konfliktami, wysiedleniami i walkami o przetrwanie narodu. Jest to pieśń żołnierza, być może z diaspory, walczącego za swoją ojczyznę lub zmuszonego do opuszczenia jej z powodu wojny. W tym kontekście obietnica powrotu nie jest tylko osobistą tęsknotą, ale aktem patriotyzmu i nadziei na odrodzenie. Po powrocie podmiot liryczny pragnie pocieszyć duszę matki „serdecznym pocałunkiem” i „przytulić ją do swojej piersi”. Matka staje się tu nie tylko osobą, ale również uosobieniem cierpiącej ojczyzny, a jej pocieszenie symbolizuje uzdrowienie narodowych ran.

Powtórzenie w końcowych wersach: „T'rchei mtkov tun, Ur im mayrn e art'un” wzmacnia motyw tęsknoty i nadziei. To stała myśl, kotwica w burzliwym świecie, która utrzymuje ducha przy życiu. Piosenka „Trchei mtqov tun” to nie tylko osobista lamentacja, ale zbiorowy hymn narodu ormiańskiego, który przez wieki doświadczał rozproszenia i walki o swoją tożsamość. Poprzez uniwersalne motywy matki, domu i walki, utwór ten staje się ponadczasowym przesłaniem o sile miłości, nadziei i niezłomnej więzi z ziemią przodków, która nawet w obliczu największego zagrożenia pozostaje bezpieczną przystanią w sercu. W wykonaniu Eleny Yerevan, pieśń ta zyskuje nową głębię, rezonując z doświadczeniami współczesnych Ormian, zarówno w Armenii, jak i w szerokiej diasporze.