Interpretacja Sans Contrefaçon - Mylène Farmer

"Sans Contrefaçon" Mylène Farmer to utwór, który od momentu wydania w 1987 roku stał się ikoną francuskiej piosenki, a także hymnem wolności i ekspresji tożsamości. Jest to pierwszy singiel z jej drugiego studyjnego albumu, Ainsi soit je..., który ukazał się w 1988 roku. Mylène Farmer, znana z rewolucyjnych teledysków i tekstów eksplorujących kontrowersyjne tematy, stworzyła piosenkę, która w tamtych czasach była niezwykle odważna i progresywna.

Tekst rozpoczyna się od wzruszającego pytania: "Dis Maman, pourquoi je suis pas un gar\u00e7on?" (Powiedz mamo, dlaczego nie jestem chłopcem?). To szczere, dziecięce zapytanie natychmiast wprowadza słuchacza w głąb tematu tożsamości płciowej i poszukiwania siebie. W kolejnych wersach podmiot liryczny z mocą deklaruje: "Puisqu'il faut choisir à mots doux, je peux le dire / Sans contrefa\u00e7on, je suis un gar\u00e7on (Skoro trzeba wybrać, łagodnymi słowami mogę to powiedzieć / Bez fałszu, jestem chłopcem)". Ta deklaracja jest sercem utworu, wyrażającą autentyczność i niezaprzeczalność własnego wnętrza, niezależnie od biologicznej płci. Mylène Farmer, pisząc ten tekst, czerpała z własnych wspomnień z dzieciństwa, kiedy to, z powodu krótkich włosów, często brano ją za chłopca. Sama artystka wspominała, że dla pogłębienia tej "pomyłki" wkładała chusteczkę w spodnie, co dodatkowo zacierało granice płci. Ta autobiograficzna nuta nadaje piosence osobisty, głęboko poruszający wymiar.

Drugi akapit przenosi nas w świat wewnętrznego buntu i ukrywania prawdziwego ja: "Tout seul dans mon placard, les yeux cernés de noir / À l'abri des regards, je défie le hasard (Całkiem sam w mojej szafie, oczy podkrążone na czarno / Z dala od spojrzeń, rzucam wyzwanie losowi)". "Szafa" (fr. placard) jest tutaj potężną metaforą ukrywania swojej tożsamości przed światem, miejscem, gdzie można być sobą z dala od oceniających spojrzeń. To klasyczne odniesienie do coming outu i walki z konwencjami. Podmiot liryczny czuje się wolny w "świecie, który nie ma ani głowy, ani ogona" (Dans ce monde qui n'a ni queue ni tête), podkreślając chaos i absurdalność społecznych oczekiwań. Kluczowym fragmentem jest wers: "Un mouchoir au creux du pantalon, je suis chevalier d'Éon (Chusteczka w zagięciu spodni, jestem Kawalerem d'Éon)". Charles d'Éon de Beaumont był francuskim dyplomatą, szpiegiem i oficerem XVIII wieku, który przez dużą część życia żył jako kobieta, a jego tożsamość płciowa była źródłem spekulacji i fascynacji. Ta historyczna postać stała się symbolem płynności płciowej i transgresji, co Farmer celowo wykorzystała, by wzmocnić przekaz piosenki o niezgodzie na narzucane role.

Refren powtarza główną deklarację, czyniąc ją mantrą samostanowienia: "Et pour un empire, je ne veux me dévêtir / Puisque sans contrefaçon, je suis un gar\u00e7on (I za imperium nie chcę się rozbierać / Bo bez fałszu, jestem chłopcem)". To odrzucenie narzucanych ról i oczekiwań, nawet za cenę najwyższego poświęcenia. Podkreśla to niezłomność w podążaniu za własną prawdą.

W kolejnym segmencie piosenka nabiera tonu buntu przeciwko społecznemu ostracyzmowi: "Tour à tour on me chasse de vos fréquentations / Je n'admets qu'on menace mes résolutions / Je me fous bien des qu'en dira-t-on, je suis caméléon (Na przemian wyrzucają mnie z waszych znajomości / Nie zgadzam się, by grożono moim postanowieniom / Mam gdzieś, co ludzie powiedzą, jestem kameleonem)". Podmiot liryczny wyraża tu całkowitą obojętność na plotki i osądy, przyjmując postawę kameleona, który potrafi adaptować się i przetrwać, zachowując swoją wewnętrzną integralność. Ostrzeżenie "Prenez garde à mes soldats de plomb c'est eux qui vous tueront (Uważajcie na moich ołowianych żołnierzy, to oni was zabiją)" można interpretować jako zapowiedź siły i determinacji tych, którzy są odrzucani, a którzy w końcu się zjednoczą i sprzeciwią opresyjnemu systemowi.

Warto zaznaczyć, że "Sans Contrefaçon" stało się nieoficjalnym hymnem społeczności LGBTQ+ we Francji, co jest naturalną konsekwencją jego tematyki wolności i tożsamości. Mylène Farmer, ze swoją androgyniczną estetyką i odwagą w podejmowaniu trudnych tematów, szybko zyskała status ikony gejowskiej. Teledysk do utworu, wyreżyserowany przez Laurenta Boutonnata, jest inspirowany Pinokiem i gotycką bajką Le petit cirque i przedstawia Farmer jako marionetkę, która ożywa i szuka swojej tożsamości, co dodatkowo wzmacnia przesłanie o wolności i samoakceptacji. W klipie, kukiełka Mylène zostaje wyrzucona przez lalkarza, co może symbolizować odrzucenie i próbę stłamszenia jej prawdziwego „ja”. Scena, w której mężczyzna podnosi ołowianych żołnierzy, a następnie wędruje z nimi do wędrownego cyrku, sugeruje poszukiwanie miejsca akceptacji i przynależności. Występy na żywo, np. z trasy koncertowej z 1996 roku, gdzie Farmer występowała w otoczeniu tancerzy przebranych za drag queens, tylko podkreślały tę rolę piosenki jako celebracji różnorodności.

"Sans Contrefaçon" nie jest jedynie piosenką o tożsamości płciowej, ale uniwersalnym przesłaniem o prawie każdego człowieka do bycia autentycznym, bez udawania i fałszu. To krzyk tożsamości i hymn samoakceptacji i różnorodności. Tekst, napisany przez Mylène Farmer, powstał bardzo szybko, w zaledwie od 30 minut do 2 godzin, co świadczy o głębi i spontaniczności przekazu. Muzyka, skomponowana przez Laurenta Boutonnata, z chwytliwą melodią synth-pop i elementami baroque pop, sprawiła, że utwór stał się radiowym przebojem i jednym z najlepiej sprzedających się singli Farmer. Dziecięcy głos w intro, pytający "Dis Maman, pourquoi je suis pas un gar\u00e7on?", był prywatnym żartem między Mylène a fotografką Elsą Trillat, który ostatecznie znalazł swoje miejsce w piosence, dodając jej uroku i autentyczności.

To ponadczasowe dzieło pozostaje nie tylko jednym z największych hitów Mylène Farmer, ale także ważnym głosem w dyskusji o tożsamości, odwadze bycia sobą i walce z konwencjami, którego wpływ nadal jest odczuwalny w kulturze popularnej.