Interpretacja Dom wschodzącego słońca - Kult

"Dom wschodzącego słońca" Kultu to jedna z najbardziej znanych polskich adaptacji klasycznej amerykańskiej ballady folkowej "The House of the Rising Sun". Kazik Staszewski i jego zespół nadali tej wersji charakterystyczne, mroczne brzmienie oraz osobisty wydźwięk, wplatając w nią elementy rocka alternatywnego i polskiej wrażliwości społecznej. Utwór nie został wydany jako singiel, a popularność zdobył głównie dzięki koncertom.

Tekst piosenki Kultu, napisany grypsem więziennym lub językiem, który ma go przypominać, przenosi oryginalną historię w realia polskiego półświatka, tworząc niezwykle sugestywny obraz. "Dom wschodzącego słońca" w oryginale opowiada o zgubnym miejscu w Nowym Orleanie – interpretowanym jako burdel, dom gry lub więzienie – które wciąga ludzi w nałogi i przestępczość. Wersja Kultu skupia się na tragicznym losie młodego przestępcy, osadzonego w celi, co nadaje utworowi jeszcze bardziej klaustrofobiczny i beznadziejny charakter.

Pierwsza zwrotka maluje obraz umierającego młodzieńca: "W ciemnej tej celi na zgniłym posłaniu / Młody gitfunfel kopyrta / Pikawa mu stawa w tem wolnym konaniu / To młody gitfunfel kopyrta". Słowo "gitfunfel" to slangowe określenie więźnia lub członka subkultury przestępczej, a "kopyrta" oznacza umieranie. Opis "zgniłego posłania" i "wolnego konania" podkreśla degradację i cierpienie, będące nieodłącznym elementem życia za kratami. Serce, czyli "pikawa", odmawia posłuszeństwa, co zwiastuje nieuchronny koniec. Ten początek utworu od razu wprowadza słuchacza w brutalny i bezlitosny świat.

W drugiej zwrotce pojawia się postać "gitsiorki", czyli kobiety z tego samego środowiska, być może partnerki lub przyjaciółki. Ona, siedząc przy umierającym, próbuje dawać mu nadzieję, mówiąc: "Ty wrócisz do funfli, ty wrócisz do zgredki / Gdy tylko zakwitną nagietki". "Funfle" to koledzy, a "zgredki" to rodzina, rodzice. Obietnica powrotu, symbolizowana przez "kwitnące nagietki", jest tutaj gorzką ironią. Nagietki, zazwyczaj kojarzone z radością i witalnością, stają się w tym kontekście symbolem nadziei, która jest fałszywa i niemożliwa do spełnienia. To obietnica bez pokrycia, mająca jedynie ulżyć w ostatnich chwilach, gdyż sam podmiot liryczny wie, że powrotu już nie będzie.

Ostatnia zwrotka bezlitośnie rozwiewa wszelkie iluzje: "Nad ranem znaleźli młodego gitowca / Złożyli go w ciemnej mogile / A gity, jak stali, się wszystkie chlastali / To młody gitfunfel kopyrtnął". Śmierć następuje nad ranem, a pogrzeb odbywa się w "ciemnej mogile", co podkreśla anonimowość i beznadziejność losu. Reakcja "gitów" na śmierć kolegi, którzy "chlastali się", może oznaczać zarówno dosłowne samookaleczenie w geście rozpaczy i żałoby, jak i symboliczną formę opłakiwania, wyrażającą głęboką więź i solidarność w tym hermetycznym środowisku. Jest to hołd oddany zmarłemu, ale również wyraz frustracji i bezsilności wobec brutalnej rzeczywistości.

Wersja Kultu jest niezwykła ze względu na sposób, w jaki Kazik Staszewski przetworzył oryginalny tekst. Podczas gdy pierwowzór często zawierał przestrogę przed zgubnym losem, w polskiej interpretacji ten aspekt jest mniej oczywisty, a bardziej skupia się na bezpowrotnej utracie i akceptacji tragicznego przeznaczenia. Jest to pesymistyczny hymn o śmierci, przyjaźni i złudnej nadziei w świecie, który nie daje drugiej szansy. Utwór ten na trwałe wpisał się w kanon polskiej muzyki rockowej, będąc jednocześnie przypomnieniem o sile oryginalnej ballady i zdolności Kultu do nadawania klasycznym formom nowego, głęboko autorskiego wyrazu.