Interpretacja Dulcinea (Dulcynea) - Karol Hanusz

Piosenka „Dulcinea (Dulcynea)” w wykonaniu Karola Hanusza to niezwykle ujmująca miniatura, która zręcznie splata klasyczny motyw literacki z uniwersalnymi refleksjami na temat miłości, idealizmu i ludzkiej kondycji. Karol Hanusz (1894-1965), znany jako jeden z pierwszych polskich gwiazdorów kabaretowych, a także aktor teatralny, estradowy i filmowy, śpiewak (baryton) oraz „Król Tanga” okresu międzywojennego, nadał temu utworowi charakterystyczny dla swojej epoki sznyt. Utwór, skomponowany przez Zygmunta Wiehlera ze słowami Andrzeja Własta, datowany jest na rok 1927 i utrzymany jest w stylu fokstrota. Ten muzyczny kontekst – żywego, tanecznego gatunku – w połączeniu z romantycznym, nieco melancholijnym tekstem tworzy fascynujący kontrast, który podkreśla lekkość, ale i głębię przekazu.

Tekst rozpoczyna się pytaniem retorycznym: „Czy znacie miłość Don Kichota? Rycerza, barda i huncwota.” Już te pierwsze wersy wprowadzają słuchacza w świat Cervantesa, jednocześnie w syntetyczny sposób charakteryzując tytułowego bohatera. Don Kichot jest tu ukazany jako postać złożona – rycerz symbolizuje jego szlachetność i dążenie do ideałów, bard podkreśla poetycką i romantyczną duszę, zaś huncwot dodaje nutę ekscentryczności, a może nawet szaleństwa, które sprawia, że jego działania są często niezrozumiałe dla otoczenia. Jego miłość do Dulcynei wynika z „dziewczyny cnoty” – nie z fizycznego piękna, lecz z wyidealizowanej, wewnętrznej wartości, którą sam sobie w niej stworzył. Ta cnota, czystość i ideał są dla niego motorem do działania, inspiracją do serenady pod oknem ukochanej.

Refren, powtarzający się niczym mantra, to esencja błagalnej, pełnej nadziei miłości Don Kichota: „Dulcyneo, księżyc zgasł. Dulcyneo, spójrz choć raz. Gdy twe oczy i usta się śmieją, czuję, że kocham cię, Dulcyneo!” Zgasły księżyc może symbolizować mrok nocy, ale także zgaszoną nadzieję, którą rozświetlić może jedynie spojrzenie ukochanej. Prośba o „spojrzenie choć raz” i uwaga na „śmiejące się oczy i usta” podkreśla ogromne pragnienie choćby najmniejszego gestu akceptacji czy odwzajemnienia. W kolejnej części refrenu, „Dulcyneo, ufaj mi. Dulcyneo, uchyl drzwi. Tyś mym szczęściem, tyś moją nadzieją, całuj, Dulcyneo!”, wyraża się głęboka tęsknota za bliskością, zaufaniem i spełnieniem. Dulcynea staje się tu ucieleśnieniem szczęścia i nadziei, a prośba o pocałunek to kulminacja pragnienia romantycznego zespolenia.

Piosenka zręcznie nawiązuje do słynnych epizodów z powieści, wspominając o tym, że Don Kichot „lubej śpiewał wzniośle, no i wiatraki bił na oślep”. Motyw walki z wiatrakami jest archetypem bezsensownej, idealistycznej walki z wyimaginowanymi wrogami, symbolizującym daremne wysiłki w pogoni za nierealnymi celami. Ciekawym elementem jest włączenie postaci Sancho Pansy, który, jako „kiep na ośle”, „wtórował mu i śpiewał też”. Sancho, będący uosobieniem pragmatyzmu i zdrowego rozsądku, dołączający do idealistycznego śpiewu swego pana, dodaje piosence humoru i ciepła, ale także sugeruje, że w tej romantycznej fantazji jest coś tak urzekającego, że nawet najbardziej przyziemna postać ulega jej urokowi. To pokazuje, że niezależnie od racjonalnych przesłanek, pewne ideały potrafią porwać nawet sceptyków.

Kluczowe dla interpretacji jest ostatnia zwrotka, która przenosi opowieść z kart powieści do współczesności, czyniąc ją uniwersalną: „I dziś nas także cnota mami, rycerze błędni myśmy sami. Walczymy często z wiatrakami, śpiewając Don Kichotów pieśń”. Te wersy stanowią sedno przesłania utworu. Sugerują, że historia Don Kichota nie jest jedynie anegdotą, ale odzwierciedleniem ponadczasowej ludzkiej tendencji do idealizacji. „Cnota mami” – czyli ideały, wartości moralne czy wyobrażenia o doskonałości mogą nas zwodzić, prowadząc do ślepej pogoni za tym, co nieosiągalne lub po prostu nieistniejące w oczekiwanej formie. Jesteśmy „rycerzami błędnymi”, którzy, podobnie jak Don Kichot, często „walczą z wiatrakami” – podejmują daremne wysiłki, gonią za mirażami, inwestują energię w sprawy, które są tylko wytworem naszej wyobraźni. Mimo to, wciąż „śpiewamy Don Kichotów pieśń”, co oznacza, że wciąż podtrzymujemy w sobie iskrę idealizmu, romantyzmu i wiary w wyższe wartości, nawet jeśli wiąże się to z pewnym stopniem naiwności czy iluzji.

Piosenka Karola Hanusza „Dulcinea” to zatem nie tylko urocza interpretacja klasycznego dzieła, ale także subtelna refleksja nad ludzką naturą. Ukazuje, że potrzeba idealnej miłości i dążenie do wzniosłych celów są głęboko zakorzenione w człowieku, niezależnie od epoki. Nawet w kabaretowym, lekkim stylu, utwór skłania do zastanowienia, czy nasze współczesne „walki z wiatrakami” nie są jedynie nowymi odsłonami tej samej, odwiecznej donkiszoterii.