Interpretacja Et Si Tu N'existais Pas - Joe Dassin

„Et Si Tu N'existais Pas” Joe Dassin to ponadczasowa ballada, która od momentu swojego wydania w 1976 roku porusza słuchaczy głębią emocji i egzystencjalnym pytaniem o sens istnienia bez ukochanej osoby. Słowa do tej piosenki napisali Pierre Delanoë i Claude Lemesle, natomiast muzykę skomponowali Toto Cutugno i Pasquale Losito. Joe Dassin po raz pierwszy zaprezentował utwór publiczności 20 grudnia 1975 roku na antenie francuskiej stacji TF1. Piosenka szybko zyskała status światowego przeboju, trafiając na szczyty list przebojów w wielu krajach i stając się jednym z najbardziej rozpoznawalnych utworów w karierze Dassina. Jej uniwersalna tematyka sprawiła, że trafia ona do serc ludzi na całym świecie.

Początkowe wersy – „Et si tu n'existais pas / Dis-moi pourquoi j'existerais / Pour traîner dans un monde sans toi / Sans espoir et sans regret” – od razu wprowadzają słuchacza w stan głębokiej refleksji. Podmiot liryczny stawia retoryczne pytanie, które ma podkreślić absolutną konieczność istnienia drugiej osoby dla własnego sensu życia. Świat bez niej staje się miejscem pozbawionym nadziei i radości, a wręcz pustym i obojętnym, skoro nawet nie ma w nim miejsca na żal – bo nic nie ma znaczenia. To poczucie pustki jest tak wszechogarniające, że nawet możliwość żałowania wydaje się być poza zasięgiem.

Kolejna zwrotka rozwija tę myśl, wprowadzając motyw twórczy: „Et si tu n'existais pas / J'essaierais d'inventer l'amour / Comme un peintre qui voit sous ses doigts / Naître les couleurs du jour / Et qui n'en revient pas”. Jest to nie tylko wyraz głębokiej tęsknoty, ale i symbol niemal boskiej kreacji. Podmiot liryczny deklaruje, że gdyby miłość nie istniała w świecie, sam spróbowałby ją stworzyć, niczym malarz, który z fascynacją obserwuje, jak kolory rodzą się pod jego pędzlem. To porównanie podkreśla cudowność i spontaniczność uczucia, które jest tak naturalne i piękne jak wschód słońca. Brak ukochanej osoby uruchamia pierwotny instynkt tworzenia, dążenia do piękna i harmonii, które ona uosabia.

W dalszej części utworu Dassin kontynuuje analizę egzystencji pozbawionej miłości: „Et si tu n'existais pas / Dis-moi pour qui j'existerais / Des passantes endormies dans mes bras / Que je n'aimerais jamais”. Ten fragment odsłania przerażającą wizję samotności i jałowości w relacjach z innymi. Nawet intymne zbliżenia z „przechodniami zasypiającymi w ramionach” byłyby puste, pozbawione prawdziwego uczucia i znaczenia. Podkreśla to wyjątkowość i niezastępowalność adresatki piosenki, bez której wszelkie inne relacje są jedynie namiastką, pustą imitacją. To także świadectwo dojrzewania uczuciowego podmiotu, który odrzuca powierzchowne znajomości na rzecz autentycznej, głębokiej więzi.

„Et si tu n'existais pas / Je ne serais qu'un point de plus / Dans ce monde qui vient et qui va / Je me sentirais perdu / J'aurais besoin de toi” – te słowa ukazują poczucie zagubienia i anonimowości. Bez ukochanej osoby podmiot liryczny staje się zaledwie nic nieznaczącym punktem w chaotycznym, przemijającym świecie. Potrzeba drugiej osoby jest tu wyrażona jako fundamentalna i egzystencjalna, warunkująca poczucie tożsamości i przynależności. Joe Dassin, który był niezwykle utalentowanym piosenkarzem, a także zdobył doktorat z etnologii na Uniwersytecie Michigan, często w swoich piosenkach eksplorował złożone ludzkie emocje, co mogło wynikać z jego akademickiego tła.

Wersy „Et si tu n'existais pas / Dis-moi comment j'existerais / Je pourrais faire semblant d'être moi / Mais je ne serais pas vrai” mówią o utracie autentyczności. Bez miłości podmiot liryczny mógłby jedynie udawać, że jest sobą, ale to „ja” byłoby fałszywe, niepełne. Ukochana osoba jest więc zwierciadłem, w którym odbija się prawdziwa tożsamość, i bez niej nie jest możliwe pełne wyrażenie siebie. To silne stwierdzenie o tym, że miłość stanowi esencję bytu, fundament prawdziwego „ja”.

Punktem kulminacyjnym utworu jest ostatnia, choć powtórzona, myśl: „Et si tu n'existais pas / Je crois que je l'aurais trouvé / Le secret de la vie, le pourquoi / Simplement pour te créer / Et pour te regarder”. Jest to swoista deifikacja miłości i ukochanej osoby. Podmiot liryczny sugeruje, że gdyby jej nie było, to właśnie odnalezienie „sekretu życia, powodu” sprowadzałoby się do stworzenia jej, aby móc ją podziwiać. To wyraża przekonanie, że ostateczny sens i cel istnienia, a nawet samego wszechświata, leży w miłości i kontemplacji drugiej osoby. To uczucie jest siłą sprawczą, nadającą sens wszystkiemu. Jak zauważa Reni Jusis, która wraz z Mateuszem Banasiukiem stworzyła własną interpretację tego utworu, piosenka może też obrazować „obsesyjną miłość”, co dodaje jej jeszcze jednej warstwy znaczeniowej.

Joe Dassin, z jego ciepłym, aksamitnym głosem, potrafił przekazać te głębokie emocje z niezwykłą delikatnością i szczerością. Muzyka, charakteryzująca się delikatnymi akordami gitary, idealnie współgra z tekstem, tworząc wzruszającą i melancholijną atmosferę. Dassin, choć Amerykanin z pochodzenia, stał się ikoną francuskiej piosenki, a jego utwory, w tym „Et Si Tu N'existais Pas”, nagrywał także w innych językach. Piosenka była wielokrotnie interpretowana przez innych artystów, co świadczy o jej niezmiennej popularności i sile przekazu. W Polsce znana jest m.in. z wykonania Michała Bajora pt. „Jeśli nie istniałabyś” ze słowami Wojciecha Młynarskiego. Również takie osobistości jak Iggy Pop sięgnęły po ten utwór, co tylko potwierdza jego uniwersalny charakter i wpływ na różne gatunki muzyczne. Syn artysty, Julien Dassin, również oddał hołd ojcu, wykonując ten utwór w duecie z wyświetlonym nagraniem Joe Dassina podczas koncertu, co było wzruszającym momentem. To świadectwo trwałości i głębi tego muzycznego arcydzieła, które wciąż rezonuje w kulturze i sercach słuchaczy.