Interpretacja La Vie - Joe Dassin

Piosenka Joe Dassina „La Vie se chante, la vie se pleure” to refleksyjna ballada, która maluje złożony i nieprzewidywalny obraz ludzkiego życia, uchwycony w samym refrenie: „La vie se chante / La vie se pleure / Elle est changeante / Comme les couleurs / La vie s'allume / La vie s'éteint / Et sans rancunes / Rien ne rime à rien” (Życie się śpiewa / Życie się opłakuje / Jest zmienne / Jak kolory / Życie się zapala / Życie gaśnie / I bez uraz / Nic się z niczym nie rymuje). Ten fragment stanowi esencję utworu, podkreślając fundamentalną dwoistość egzystencji – radość i smutek, ulotność i nieuchronność końca – a także kluczową rolę przebaczenia lub braku urazy w nadawaniu sensu chaotycznym wydarzeniom. Bez tego nic w życiu, wydaje się mówić Dassin, nie układa się w spójną całość.

Utwór, wydany w 1978 roku na albumach „Les Femmes de ma vie” oraz „15 ans déjà…”, powstał we współpracy cenionych autorów tekstów Pierre’a Delanoë i Claude’a Lemesle’a, którzy napisali wiele ikonicznych piosenek dla Dassina. Delanoë był niezwykle płodnym tekściarzem, autorem ponad 5000 piosenek, co świadczy o jego zdolności do kreowania różnorodnych narracji.

Pierwsza zwrotka wprowadza serię pozornie niepowiązanych, często paradoksalnych obrazów, które ilustrują efemeryczną i niezrozumiałą naturę ludzkiego losu: „Un enfant de soixante-dix ans / A rendu ses billes sans avoir rien compris” (Siedemdziesięcioletnie dziecko / Oddało swoje kulki, nic nie rozumiejąc). Ta metafora symbolizuje, jak wielu ludzi przechodzi przez życie, nie pojmując jego głębszego sensu, odchodząc z poczuciem zagubienia. Kontrastuje z tym obraz „Un indien près du lac Michigan / En costume civil commande un whisky” (Indianin nad jeziorem Michigan / W cywilnym stroju zamawia whisky), który może sugerować zatarcie granic kulturowych, asymilację, a jednocześnie trwałość tożsamości w obliczu zmian. Kolejne linijki – „Une ville est sortie de la terre / Un volcan éteint vient de se réveiller” (Miasto wyrosło z ziemi / Wygasły wulkan właśnie się obudził) – symbolizują nagłe, często zaskakujące przeobrażenia, zarówno w naturze, jak i w społeczeństwie. Całość spina obraz „Quelque part un marin solitaire / S'est mis à chanter” (Gdzieś samotny marynarz / Zaczął śpiewać), który zdaje się podkreślać uniwersalną potrzebę wyrażania siebie i znajdowania pocieszenia w sztuce, nawet w obliczu samotności i chaosu.

Druga zwrotka przenosi nas w bardziej futurystyczne i fantastyczne scenariusze, wzmacniając motyw radykalnej zmiany i nieprawdopodobnych wydarzeń: „En dix neuf cent quatre-ving dix neuf / La Californie devient un ocean” (W dziewięćdziesiątym dziewiątym / Kalifornia staje się oceanem) odzwierciedla lęki i wyobrażenia o kataklizmach. „En Afrique dans un pays neuf / Un chanteur devin devient président” (W Afryce w nowym kraju / Śpiewak wróżbita zostaje prezydentem) to fantazja o politycznych rewolucjach, gdzie artysta lub prorok obejmuje władzę. Obraz „Une fille est allée sur Vénus / Un nouveau Lazar est ressucité” (Dziewczyna poleciała na Wenus / Nowy Łazarz zmartwychwstał) łączy postęp technologiczny z cudownym, boskim aspektem, sugerującym, że niemożliwe staje się możliwe. Ponownie, końcowy obraz marynarza – „Quelque part un marin de plus / S'est mis à chanter” (Gdzieś jeszcze jeden marynarz / Zaczął śpiewać) – powraca jako refreniczny gest, niczym echo pierwszej zwrotki, podkreślając wytrwałość ducha ludzkiego i jego zdolność do odnajdywania głosu w nieustannie zmieniającym się świecie.

Życie samego Joe Dassina, amerykańskiego piosenkarza, który odniósł sukces we Francji, było pełne nieoczekiwanych zwrotów, co rezonuje z przesłaniem piosenki. Pierwotnie studiował antropologię, a jego ojciec, reżyser filmowy, naciskał na ukończenie studiów, co oddaliło go od początkowych aspiracji pisarskich czy filmowych. Karierę muzyczną rozpoczął „przez przypadek”. Dassin często postrzegał piosenki jako „małe obiekty”, a nie wielką sztukę, i uważał się za uprzywilejowanego, że mógł z nich żyć, ale zawsze dążył do jak najlepszej pracy z tym, co miał. Wywiady ujawniają jego zmagania z rozbieżnością między wizerunkiem publicznym a życiem prywatnym, przyznając, że „show-biznes pochłania życie prywatne”. Podkreślał również, że mimo stereotypu optymisty, on sam nie zawsze tak się postrzegał. Joe Dassin znajdował ukojenie w grze w szachy, którą cenił za brak elementu przypadku, co stanowiło kontrast dla „losowości” jego życia. Ta osobista perspektywa, naznaczona także tragediami (jak utrata dziecka), nadaje piosence „La Vie se chante, la vie se pleure” głębszy, niemal osobisty wymiar. Jest to manifest akceptacji życia w jego pełnej, często sprzecznej formie, z naciskiem na to, że jedyną drogą do znalezienia harmonii jest odrzucenie urazy i przyjęcie zmienności jako nieodłącznej części ludzkiego losu.