Interpretacja Côté banjo, côté violon - Joe Dassin

Piosenka „Côté banjo, côté violon” Joego Dassina to głęboka, autobiograficzna refleksja nad dwoistością tożsamości, przynależności kulturowej i poszukiwaniem swojego miejsca na świecie. Tekst, choć prosty w swojej formie, oddaje złożoność życia artysty, który był zarówno Amerykaninem, jak i Francuzem. Urodzony w Nowym Jorku, pod „pięćdziesięcioma gwiazdami flagi”, Dassin spędził wczesne dzieciństwo w USA, obserwując świat z „schodów przeciwpożarowych”. To amerykańskie dziedzictwo jest nieodłączną częścią jego „strony banjo” – symbolu otwartości, swobody i wielkich, niebojęcznych obietnic składanych „na drapaczu chmur”. Kojarzy się z Zatoką San Francisco, uosabiającą amerykański styl życia.

Jednakże to Francja ukształtowała jego młodość – „właśnie we Francji miałem piętnaście lat”, gdzie przeżywał „wieczory tańców, pocałunki debiutantów”. To tam jego „pierwsza miłość była po francusku”, co kontrastuje z „pierwszym miejscem z angielskiego”, podkreślając adaptację do dwóch języków i kultur. Ta francuska część jego duszy to „strona skrzypiec”, zawsze kojarzona z „Paryżem w maju” – symbolem romansu, intymności, małych „kolacji przy świecach”. Dassin, jako syn amerykańskiego reżysera Julesa Dassina i skrzypaczki Beatrice Launer, od najmłodszych lat był zanurzony w multikulturowym środowisku. Rodzina przeniosła się do Europy, gdy jego ojciec znalazł się na czarnej liście Hollywood w 1950 roku. Joe uczył się w Szwajcarii i Francji, zanim wrócił do USA na studia, gdzie uzyskał tytuł magistra antropologii. To doświadczenie nomadyczne sprawiło, że na „stronie rozsądku” artysta często czuje się „skądś indziej”, jako wieczny outsider.

Piosenka doskonale oddaje ten wewnętrzny konflikt i bogactwo wynikające z dwoistości. Dassin żongluje swoimi tożsamościami, czerpiąc z obu światów to, co najlepsze. „Strona banjo” to wielkie plany i szeroki rozmach, podczas gdy „strona skrzypiec” to czułość, bliskość i chwile dzielone z bliską osobą. W refrenie, gdzie śpiewa „Côté nana je suis de partout à la fois / Mais d'ici côté toi” (jeśli chodzi o dziewczyny, jestem wszędzie naraz, ale stąd, od twojej strony), objawia się poszukiwanie jedynej, stabilnej przystani, która zakotwicza go w tym dwubiegunowym świecie. To jest punkt odniesienia, serce, które wskazuje mu drogę.

W kontekście życia Dassina, który był znany z eleganckiego wizerunku i melancholijnego głosu, ta piosenka jest szczególnie osobista. W jednym z wywiadów mówił o tym, jak trudne było dla niego bycie „Amerykaninem we Francji”, ale jednocześnie jedynym, który „pracuje we Francji”. Piosenka „Côté banjo, côté violon” została wydana w 1978 roku na albumie „15 ans déjà”, celebrującym piętnastolecie jego kariery. Nie odniosła ona jednak wielkiego sukcesu komercyjnego i nie znalazła się na listach przebojów w tamtym czasie. Mimo to, dla fanów i interpretatorów twórczości Dassina jest to kluczowy utwór, który pozwala zrozumieć jego złożoną osobowość i unikalną pozycję w świecie muzyki francuskiej.

Ostatnie zwrotki, mówiące o przyszłości i emeryturze, „Niektórzy jadą do Cannes, by tam dokończyć życie / Inni osiedlają się w Kalifornii”, ukazują jego niezdecydowanie i pragnienie ucieczki od konwencji. Rozważa „spokojne dni na białym żaglowcu na środku Atlantyckiego nieba”, co można interpretować jako poszukiwanie trzeciej drogi, równowagi między dwoma odległymi brzegami – Ameryką i Francją. To pragnienie spokoju i wolności w miejscu, gdzie oba światy się spotykają, a może nawet zlewają w jedno. W wywiadzie Dassin mówił, że „Atlantyk zna dość dobrze”, przemierzając go około trzydzieści razy, co tylko wzmacnia obraz jego życia w ciągłym ruchu między kontynentami.

„Côté banjo, côté violon” to zatem liryczny autoportret artysty, który całe życie zmagał się z kwestią tożsamości, odnajdując jednocześnie piękno i bogactwo w tej dwoistości. To świadectwo człowieka, który mimo że czuł się „skądś indziej”, ostatecznie odnalazł dom tam, gdzie było jego serce – u boku ukochanej osoby.