Interpretacja Starość to nie jest wiek - Irena Santor

Piosenka "Starość to nie jest wiek" w wykonaniu Ireny Santor to niezwykle poruszająca i afirmująca życie refleksja nad upływem czasu, która wykracza poza czysto chronologiczną definicję starości. Utwór ten, z tekstem Wojciecha Młynarskiego i muzyką Seweryna Krajewskiego, pochodzi z albumu Punkt widzenia z 2014 roku, wydanego z okazji 80. urodzin artystki. Powstał on na specjalne życzenie Ireny Santor, która poprosiła Młynarskiego o piosenkę o starości, ale podkreśliła, że ma to być tekst o jej starości – pozbawiony użalania się czy poczucia beznadziei. Santor sama określiła go jako "genialny tekst o tym, że starość to wybór. Ja wybieram życie. To piosenka o mnie".

Tekst rozpoczyna się intymną sceną wieczornej refleksji: „Czasem nie palę światła / I w zmierzchu patrzę szarość / I wraca myśl niełatwa: / 'Odpowiedz - czym jest starość?'”. To pytanie, trudne i uniwersalne, staje się punktem wyjścia do głębszej analizy. Artystka, zanurzona w półmroku, poszukuje odpowiedzi na kwestię, która nurtuje każdego człowieka. Szybko jednak przychodzi riposta, refrenowa puenta, stanowiąca rdzeń filozofii utworu: „Starość to nie jest wiek / Starość to stan umysłu / Starość to nie jest wiek / Starość to punkt widzenia”. Młynarski, operując obrazami kolejnego wiosennego śniegu spływającego Wisłą czy misternym ściegiem zmieniającym korony drzew, subtelnie wskazuje na nieuchronność przemijania, ale jednocześnie natychmiast odziera je z negatywnego fatalizmu. Czas płynie, przyroda się zmienia, lecz prawdziwa istota starości leży gdzie indziej – w sferze psychiki i postrzegania świata.

W dalszej części piosenki Irena Santor, poprzez słowa Młynarskiego, celebruje bogactwo i różnorodność życia: „A życie jest tak ciekawe / I taką treść ma i formę / I umie być tak jaskrawe / Tak piękne, tak niepokorne”. To podkreślenie piękna i fascynującej natury egzystencji jest kluczowe dla jej optymistycznego credo. Podmiot liryczny zachwyca się każdym z życiowych kolorów i świadomie dokonuje wyboru, by „wybrać coś na pamiątkę”, co oznacza aktywne celebrowanie i zapamiętywanie chwil, zamiast biernego poddawania się upływowi lat. W wywiadach Irena Santor wielokrotnie powtarza, że patrzy na życie z dystansem i pogodą, a poczucie humoru uważa za jedyną rzecz, której warto się trzymać. Aktywnie dba o zdrowie i samopoczucie, akceptując przemijanie, ale nie rezygnując z pasji.

Piosenka zręcznie unika sentymentalizmu, kiedy zadaje pytanie: „Czy jabłoń była słodsza / Ptak leciał bardziej szparko / Kiedy ja byłam młodsza / I gdy nosiłam warkocz?”. To uznanie dla uroków młodości jest naturalne, ale zaraz potem następuje mocne „Może to prawda, lecz / Jest jeszcze inna rzecz...”, które znów kieruje uwagę na wewnętrzną postawę.

Druga część refrenu precyzuje, czym jest starość, gdy już nie chodzi o liczbę lat: „Starość to nie jest wiek / To zimna myśl, że wiesz wszystko / Starość to nie jest wiek / To długie dni bez radości”. To gorzka prawda o stanie umysłu, który można nazwać starością – intelektualna stagnacja, brak ciekawości i utrata zdolności do odczuwania radości. Santor w swojej interpretacji doskonale oddaje tę przestrogę, podkreślając, że prawdziwa starość to nie zmarszczki czy siwe włosy, ale duchowe zgorzknienie i bierność. Maria Szabłowska, współrozmówczyni Ireny Santor, trafnie zauważyła, że Młynarski w tym tekście "daje nadzieję na przyszłość".

Finał utworu to manifest życiowy Ireny Santor: „A ja swe szanse oceniam / Błyszczy w pasjansie król karo / I myśli stan, punkt widzenia / U mnie nie zmienia się w starość”. Obraz króla karo w pasjansie symbolizuje ciągłą grę z losem, aktywną ocenę swoich możliwości. Punktem kulminacyjnym jest stwierdzenie: „Bo ja wśród barwnych różności / W życiu jak w sklepie za szybą / Umiem nie wybrać starości / A przecież starość to wybór”. Ta ostatnia linijka jest esencją przesłania – starość jest świadomym wyborem. Można wybrać aktywne uczestnictwo w życiu, ciekawość, radość i otwartość, albo poddać się apatii i zgorzknieniu. Irena Santor, która zawsze emanuje radością życia, pomimo trudnych doświadczeń, uosabia tę filozofię. Jej postawa, o której często mówi w wywiadach, to świadoma decyzja o zachowaniu młodości ducha, co czyni ją ikoną pozytywnego podejścia do starzenia się.