Interpretacja If - Edyta Bartosiewicz

Tekst piosenki „If” Edyty Bartosiewicz to głęboko poruszająca introspekcja, w której artystka eksploruje stan emocjonalnego wyczerpania, apatii i mechanizmów obronnych wykształconych w obliczu przeszłego cierpienia. Utwór, wydany na płycie Dziecko w 1997 roku, często jest interpretowany jako jeden z najbardziej osobistych i mrocznych fragmentów jej twórczości, odzwierciedlający zmagania z wewnętrznym bólem i poszukiwanie ukojenia.

Początkowe wersy – „If I were to die today / I think that I wouldn’t care” – natychmiast wprowadzają słuchacza w stan głębokiej rezygnacji. To nie jest desperackie wołanie o pomoc, lecz raczej konstatacja, chłodne stwierdzenie, że śmierć byłaby jedynie kolejnym zdarzeniem, niezdolnym wywołać silniejszej reakcji niż obojętność. Podkreśla to odrętwienie, w którym znajduje się podmiot liryczny. Podobnie, deklaracja: „If I were to numb my pain / I think I'd rather fade away” sugeruje, że nawet samo znieczulenie bólu jest niewystarczające; preferowane jest całkowite zniknięcie, rozmycie się, co wskazuje na pragnienie ostatecznego uwolnienia od ciężaru istnienia.

Centralnym i powracającym motywem jest refren „My love is crying / 'Cause my love / My love is dying”. Słowo „love” w tym kontekście może być interpretowane na wiele sposobów: jako miłość romantyczna, zdolność do kochania, miłość do życia, a nawet wewnętrzne dziecko czy dusza podmiotu lirycznego. Bez względu na konkretną interpretację, ten fragment bezsprzecznie komunikuje stan głębokiego cierpienia i ubywania czegoś niezwykle cennego, co stanowi istotę bytu. To krwawiąca rana, która powoli wyniszcza od środka.

W dalszych zwrotkach artystka zastanawia się nad możliwością odczuwania i kochania na nowo: „If I were to feel again / I wonder what would make me feel / If I were to love again / I wonder if I could believe”. Te pytania ujawniają nie tylko znieczulenie, ale i głęboki sceptycyzm. Podmiot liryczny jest tak odłączony od swoich emocji, że nawet nie potrafi sobie wyobrazić, co mogłoby przywrócić mu zdolność do odczuwania, a co dopiero do wiary w miłość po wcześniejszych doświadczeniach. To poczucie niemożności otwarcia się na świat jest przerażające, bo sugeruje uwięzienie w klatce własnego lęku.

Kluczem do zrozumienia tego stanu jest zwrotka: „If I were to lose again / Like I've lost before / I know how it can hurt / I'd rather not to fall in love”. Jest to wyraźne wskazanie na traumy z przeszłości. Doświadczenie utraty było tak bolesne, że podmiot liryczny świadomie wybiera izolację emocjonalną jako mechanizm obronny. To akt samoochrony, który paradoksalnie prowadzi do głębokiej samotności i apatii. Unikanie miłości staje się strategią na przetrwanie, choć ceną jest życie bez pełni emocji.

Kulminacyjnym momentem utworu jest powtarzające się, niemal mantryczne wyliczenie: „No destruction! / I need no destruction! / No emotion! / I feel no emotion! / No no no no reaction! / I want no reaction! / No no devotion! / I want no devotion!”. Ta sekwencja to desperackie odrzucenie wszelkich źródeł potencjalnego bólu. Zniszczenie jest tu utożsamiane z emocjami, reakcjami i oddaniem – czyli wszystkim, co w konsekwencji może prowadzić do zranienia. To krzyk obrony przed dalszym zranieniem, pragnienie całkowitego zaniku wrażliwości, byle tylko uchronić się przed kolejnym ciosem, który mógłby ostatecznie zabić wewnętrzną „miłość”.

Sam album Dziecko (1997), z którego pochodzi „If”, był dla Edyty Bartosiewicz czasem intensywnych poszukiwań i eksperymentów, zarówno w warstwie muzycznej, jak i tekstowej. Płyta cechuje się mroczniejszym, bardziej introspekcyjnym brzmieniem niż poprzednie dokonania artystki, co doskonale współgra z treścią „If”. Jak wspomniała Edyta Bartosiewicz w jednym z wywiadów, ten okres twórczości był dla niej bardzo intensywny emocjonalnie i refleksyjny, a teksty często stanowiły rodzaj terapeutycznej autokreacji. „If” jest zatem świadectwem wewnętrznej walki, próbą oswojenia się z bólem i odnalezienia drogi do ukojenia, nawet jeśli miało ono polegać na ucieczce w emocjonalne odrętwienie. To utwór, który mimo swojego mroku, oferuje głębokie, uniwersalne przesłanie o zmaganiu się z traumą i poszukiwaniu siły do życia wbrew cierpieniu.