Interpretacja Co za czasy? - Dezerter

Piosenka "Co za czasy?" zespołu Dezerter, choć często błędnie przypisywana do wczesnych albumów ze względu na swój ponadczasowy charakter, w rzeczywistości ukazała się na płycie Prawo do bycia idiotą, wydanej w 2010 roku. Warto jednak zaznaczyć, że w katalogu zespołu znajduje się również album z 1994 roku o tytule Ile procent duszy?, który pierwotnie był znany jako Dzień dziecka. Co ciekawe, w singlu "Co za czasy?" autorem słów jest Krzysztof Grabowski, a muzyki Robert Matera.

Utwór ten jest swoistym manifestem rozczarowania i zagubienia w obliczu dynamicznych zmian społecznych i politycznych, które szczególnie nasiliły się w Polsce po 1989 roku. Dezerter, od początku swojego istnienia w 1981 roku, niezmiennie komentował otaczającą rzeczywistość, stając się jednym z najważniejszych głosów polskiej sceny punkrockowej. Ich twórczość zawsze niosła wolnościowe przesłanie, sprzeciwiając się systemowi i wszelkim formom zniewolenia.

Słowa refrenu – „Relatywizm moralny – ja tego nie rozumiem! / Źli stają się dobrzy, a dobrzy giną w tłumie. / Smród, nie powietrze, spowija gęsto ziemię, / Truciznę reklamuje się jak zdrowe jedzenie!” – stanowią esencję przesłania piosenki. Jest to gorzka diagnoza czasów, w których zacierają się granice między dobrem a złem, prawdą a fałszem. Krzysztof Grabowski, autor tekstu, zwraca uwagę na zjawisko, w którym wartości moralne stają się płynne i zmienne, a opinia publiczna łatwo ulega manipulacji. Promowanie "trucizny jak zdrowego jedzenia" to dosadne odzwierciedlenie wszechobecnej reklamy i propagandy, która, jak zauważył w wywiadzie dla Polskiego Radia Czwórka w 2013 roku Robert Matera, zastąpiła propagandę lat 80..

Zwrotki szczegółowo opisują polityczny chaos i brak stałych zasad: „Anarchiści stają się komunistami. / Wszystko na głowie! Komuniści stają się liberałami! / O co tu chodzi?! Liberałowie narodowcami!” Te zaskakujące, wręcz absurdalne transformacje polityczne, które Dezerter obserwuje, odzwierciedlają cynizm i oportunizm polityków, którzy bez wahania zmieniają swoje ideologie w pogoni za władzą lub wpływami. W wywiadzie dla TopGuitar.pl z 2022 roku Robert Matera podkreślał, że czasy, gdy zespół zaczynał, były "szarą beznadzieją z paranoicznym zabarwieniem", a poczucie kontroli i ograniczeń wywoływało sprzeciw i chęć wyrwania się z systemu. Piosenka "Co za czasy?" pokazuje, że mimo upływu lat i zmiany ustroju, poczucie zagubienia w obliczu manipulacji i braku spójności w sferze publicznej wciąż pozostaje aktualne.

Dezerter od zawsze angażował się w komentowanie rzeczywistości, a ich teksty często powstawały w wyniku wspólnych dyskusji, choć to Krzysztof Grabowski jest głównym autorem słów. W ten sposób tworzą spójny przekaz, który w prostych, ale dosadnych słowach, trafia do słuchacza. W 2013 roku, w audycji "Folk Off" w Czwórce Polskiego Radia, Robert Matera zauważył, że choć świat zmienił się diametralnie, zwłaszcza Polska, to "od lat pewne rzeczy w społeczeństwie pozostają niezmienne jak np. owczy pęd, czy reklama, która zastąpiła propagandę". To spostrzeżenie idealnie rezonuje z przesłaniem utworu.

Ostatnia zwrotka: „To co wczoraj było jasne, dziś jest rozmyte! / To co dziś w zasięgu ręki, jutro będzie nieuchwytne!” – idealnie podsumowuje poczucie utraty punktów odniesienia. W świecie, gdzie wszystko jest płynne, a prawda względna, trudno znaleźć stabilność i jasność. Dezerter nie tylko diagnozuje problem, ale też wyraża frustrację wynikającą z niemożności "nadążenia za zmianami". To emocjonalne i gorzkie spojrzenie na współczesność, gdzie autentyczność i zasady wydają się być towarem deficytowym, a cynizm triumfuje nad ideami.

Piosenka "Co za czasy?" pozostaje aktualnym komentarzem do dzisiejszej rzeczywistości, udowadniając, że mimo upływu lat od jej wydania, Dezerter wciąż trafnie opisuje kondycję społeczeństwa. Ich konsekwentna postawa, wyrażana przez ponad czterdzieści lat działalności, stanowi punkt odniesienia dla wielu, którzy poszukują autentyczności i sprzeciwiają się relatywizmowi moralnemu.