Interpretacja Filozofia dramatu - Trebunie-Tutki

Utwór „Filozofia dramatu” w wykonaniu Trebuniów-Tutków i Voo Voo to przejmująca medytacja nad istotą ludzkiego życia, ujęta w formę poetyckiej refleksji. Piosenka pochodzi z wydanego w 2007 roku albumu Tischner, będącego owocem niezwykłej współpracy obu zespołów, poświęconej pamięci i filozofii księdza profesora Józefa Tischnera. Tekst utworu, którego autorem jest Roman Kołakowski, a muzykę skomponował Wojciech Waglewski, stanowi esencję tischnerowskiego myślenia o człowieku i jego miejscu w świecie.

Centralnym motywem utworu jest powtarzające się jak refren spostrzeżenie, że „jest ta chwila na dramat” istniejąca między fundamentalnymi biegunami ludzkiego doświadczenia. Począwszy od „pierwszej jasności, a zawarciem się powiek” oraz „pierwszym oddechem, a ostatnim westchnieniem”, piosenka wskazuje na efemeryczność i ulotność momentów, które stanowią o naszym istnieniu. Te międzyprzestrzenie, niczym cienka granica między jawą a snem, początkiem a końcem, są miejscem, gdzie rozgrywa się najgłębsza ludzka dramaturgia. Co ważne, ów dramat „nie mieści się w słowie” i „bywa milczeniem”, co podkreśla jego głęboko osobisty, intymny i często niewyrażalny wymiar.

Dalsze wersy rozszerzają tę perspektywę, mówiąc o dramacie rozgrywającym się „między krzykiem a ciszą, między tłumem a pustką”. Są to kolejne dualizmy, które towarzyszą człowiekowi w jego egzystencji – od zewnętrznej ekspresji po wewnętrzne skupienie, od społecznego zgiełku po samotność. Porównanie dramatu do „modlitwy” i „lustra” nadaje mu wymiar duchowy i refleksyjny, sugerując, że jest to moment zarówno dialogu z sacrum, jak i samopoznania.

Kluczem do pełnego zrozumienia utworu jest jego związek z tytułową filozofią dramatu księdza Józefa Tischnera. W myśli Tischnera człowiek jest istotą dramatyczną, a samo życie ludzkie to nieustający dramat. Dramat nie rozgrywa się wewnątrz jednostki, ale między nią a innymi ludźmi, światem i Bogiem. Jak pisał Tischner, „dramatem jest wszystko, co »dzieje się« między osobą a osobą. Dramat posiada status szczególnej »międzyrzeczywistości« – nie ma go we mnie, nie ma w tobie, jest »między nami«”. To pojęcie międzyrzeczywistości idealnie koresponduje z lirycznym motywem „między jednym a drugim...”.

Filozof podkreślał również rolę czasu w ludzkim dramacie, opisując go jako liniowy i nieodwracalny, wiążący ludzi ze sobą i ze „sceną” życia. Ostatnia zwrotka piosenki, „Między jednym a drugim drążącym serca zabiciem trwa ta chwila na dramat, którą nazwał Bóg życiem”, jest bezpośrednim nawiązaniem do tej koncepcji. Wskazuje, że owo nieustanne trwanie w dualizmach, w tych chwilach na dramat, jest samą esencją życia nadaną przez Stwórcę. W tischnerowskiej optyce, bycie istotą dramatyczną oznacza istnienie w określonym czasie i otwieranie się na innych i na świat – scenę. Te „otwarcia”, dialogiczne na drugiego człowieka i intencjonalne na scenę, są niezbędne do przeżywania dramatu.

Powracający refren „Oto filozofia tego dramatu / Bogu, człowiekowi i światu” stanowi kulminację tej myśli. Łączy on ludzkie doświadczenie z uniwersalnym wymiarem – od indywidualnego przeżycia po relację z Absolutem i całym kosmosem. Piosenka staje się w ten sposób muzycznym traktatem filozoficznym, który w piękny i prosty sposób oddaje głębię myśli Tischnera, jednocześnie wzbogacając ją o góralską wrażliwość Trebuniów-Tutków i rockową energię Voo Voo. Stanowi ona przypomnienie, że życie jest nieustannym zmaganiem i tańcem między kontrastami, a jego istota leży właśnie w tych chwilach, które nazwane są dramatem.