Interpretacja Raganu Nakts - Tautumeitas

Utwór „Raganu Nakts” zespołu Tautumeitas to porywająca podróż w głąb łotewskiego folkloru, a zwłaszcza w sam środek obchodów Jāņi, czyli Nocy Świętojańskiej – przesilenia letniego, święta celebrowanego z 23 na 24 czerwca. Grupa Tautumeitas, znana z łączenia tradycyjnego łotewskiego wielogłosu z nowoczesnymi elementami ethno-popu, czerpie inspirację bezpośrednio z ludowych pieśni i obrzędów, by opowiedzieć historię pełną magii, ochrony i celebracji kobiecej siły.

Piosenka rozpoczyna się od słów „Tiesa, tiesa, ne meliņi… (līgo, līgo!) Vecu ļaužu valodiņā…” (To prawda, to prawda, nie ma kłamstw… W starym języku ojczystym…), co od razu wprowadza słuchacza w świat autentycznej, pradawnej wiedzy i przekazów ustnych. Powtarzany refren „līgo, līgo!” jest nie tylko chwytliwym zaśpiewem, ale głęboko zakorzenionym w kulturze łotewskiej magicznym zawołaniem, towarzyszącym pieśniom obrzędowym podczas Jāņi. Choć jego dokładne znaczenie jest często dyskutowane, sugeruje się, że może oznaczać "niech tak się stanie", "to jest wiadome" lub "niech się to stanie", pełniąc rolę rytualnego potwierdzenia.

Kluczowym elementem tekstu jest wzmianka o tym, że „Jāņu naktī meitas gāja Raganās(i), vilkacēs(i)” (Podczas letniej nocy przesilenia dziewczyny stają się Czarownicami i wilkołakami). Ten fragment ukazuje fascynujące odwrócenie ról – zamiast być ofiarami, dziewczęta zyskują moc, transformując się w istoty magiczne. W kontekście Jāņi, która jest nocą niezwykłej płodności i wrzącej energii, taka transformacja może symbolizować wyzwolenie, uwolnienie pierwotnych instynktów i połączenie z potężną siłą natury. W wywiadach z członkinami Tautumeitas często podkreśla się, że ich muzyka ma na celu uzdrawianie i pomaganie w radzeniu sobie z trudnymi emocjami, a pieśni opowiadające o rzeczach niepożądanych mają pomóc ich unikać. W tym kontekście, wcielenie się w czarownice i wilkołaki może być symbolicznym sposobem na stawienie czoła lękom i niebezpieczeństwom, które tradycyjnie przypisywano tej nocy.

Dalsza część utworu kontynuuje ten motyw, pytając „Kam tie Jāņi piederēja?” (Do kogo należy przesilenie letnie?), by następnie odpowiedzieć: „Raganām(i), vilkacēm(i)” (Czarownicom i wilkołakom należy przesilenie letnie). To podkreśla, że noc Jāņi jest domeną sił nadprzyrodzonych, ale jednocześnie, jak wyjaśnia komentarz na Reddicie, łotewskie pieśni ludowe z tego okresu często mówią o zjednoczeniu i sile mieszkańców, którzy w tę noc czują się najsilniejsi, drwiąc ze złych duchów.

Następnie piosenka przechodzi do tematu ochrony: „Skrien ragana šķērsu gaisu Ne manā(jā) sētiņā” (Czarownica biegnie w powietrzu… Ale nie na moim podwórku). Jest to wyraz starożytnych wierzeń w ochronne moce i rytuały. Kolejne wersy opisują, jak chroni się swój dom: „Mana sēta dzelžiem kalta / Adatām(i) jumti jumti / Izkaptēm(i) spāres celtas” (Mój dziedziniec jest wykuty z żelaza / Igły na moim dachu / Krokwi postawione z kos). Żelazo, igły i kosy, choć nie są bronią, to ostre przedmioty związane z gospodarnością, które według łotewskich wierzeń miały odstraszać złe moce, w tym czarownice. Szczegółowe tłumaczenie jednego z użytkowników Reddita wyjaśnia, że igły przeszywają każdego, a kosy ścinają, zapewniając skuteczną obronę.

Obrazy obfitości i dostatku, takie jak „Sviesta pienā upe teka Manā govju laidarā(jā)” (Rzeka płynie jak maślanka / Na pastwisku moich krów), symbolizują pomyślność i dobrobyt, które miały być zapewnione przez przestrzeganie obrzędów Jāņi. Z kolei ostatnie wersy, „Tur nolauza skauģis kaklu / Tur deviņas raganiņas / Tur noslīka Laumas meitas Bez saulītes vakarā(jā)” (Tam łamacz karku złamał szyję / Tam dziewięć czarownic / Tam utonęły córki Laumy Bez słońca wieczorem), mogą być interpretowane jako triumf ochronnej magii. „Skauģis” (zazdrośnik, wrogi duch) łamie kark, a dziewięć czarownic i córki Laumy (bóstwa losu, czasem kojarzone z wodą lub naturą) toną. To sugeruje, że pomimo grozy Nocy Czarownic, tradycyjne rytuały i zaklęcia chronią domostwo i jego mieszkańców, usuwając zagrożenie wraz z nastaniem nocy i brakiem słońca.

Zespół Tautumeitas, którego nazwa w przeszłości oznaczała panny na wydaniu, a dziś odnosi się do współczesnych kobiet w strojach ludowych, doskonale uosabia ideę łączenia przeszłości z teraźniejszością. Poprzez „Raganu Nakts” Tautumeitas nie tylko odtwarzają stare melodie, ale nadają im nowe życie, podkreślając siłę kobiecości, jedność z naturą i znaczenie dziedzictwa kulturowego. Kompozycje Tautumeitas, jak widać w przypadku „Raganu Nakts”, charakteryzują się potężnymi wokalami i harmoniami, które są ich znakiem rozpoznawczym. Reinis Sējāns, producent i aranżer, odgrywa integralną rolę w brzmieniu albumu, łącząc folklor z nowoczesnym stylem ethno-pop. To właśnie dzięki temu podejściu „Raganu Nakts” staje się nie tylko pieśnią, ale żywym rytuałem, który rezonuje z współczesnym słuchaczem, przypominając o magii Nocy Świętojańskiej i niezłomnej mocy tradycji.