Interpretacja Jeśli wiesz co chcę powiedzieć - Kasia Nosowska

Kasia Nosowska, znana z głębokich i często prowokacyjnych tekstów, w utworze "Jeśli wiesz co chcę powiedzieć" zabiera słuchacza w podróż przez zniuansowany świat ludzkich percepcji i emocji. Piosenka, będąca pierwszym singlem promującym jej debiutancką solową płytę "puk.puk" z 1996 roku, od razu ugruntowała jej pozycję jako artystki odważnej i niebojącej się poruszać trudnych tematów. Muzykę do utworu skomponował Piotr Banach, a słowa napisała sama Nosowska, tworząc dzieło utrzymane w mrocznych, trip-hopowych i elektronicznych klimatach, charakterystycznych dla tamtego okresu jej twórczości.

Tekst otwiera się obrazem poranków, kiedy „wszystko co widzisz obietnicą cudu jest” i kiedy czujemy, „że na obraz Boga stworzono cię”. Te początkowe wersy malują wizję idealistycznego przebudzenia, chwili, w której człowiek jest pełen nadziei, wiary w swój potencjał i w dobro otaczającego świata. To moment euforii, niemal boskiego samopoczucia, gdzie każda nowa chwila wydaje się być zapowiedzią czegoś niezwykłego. Jest to uniwersalne doświadczenie, do którego Nosowska odwołuje się, używając konfesyjnego "jeśli wiesz co chcę powiedzieć...", zapraszając słuchacza do wspólnego przeżywania tej ulotnej, pozytywnej wizji.

Jednak szybko następuje przejście od jasności do mroku, co jest typowe dla stylu Nosowskiej. Artystka prowadzi nas w miejsca, gdzie „w przekupach sumień pozbawionych próbujesz dostrzec którąś z boskich cech”. Ten fragment bezlitośnie obnaża próbę odnalezienia iskry dobra, czy nawet boskości, w ludziach skorumpowanych, pozbawionych moralności, gdzie sumienia są na sprzedaż. To desperackie poszukiwanie piękna w brzydocie, wiary w niewierze, podkreślające wewnętrzną potrzebę człowieka do idealizowania, nawet wbrew ewidentnym dowodom na zło i cynizm.

Kolejne wersy, „a brudne łona kobiet złych istotą poezji w mig stają się”, to jeden z najbardziej kontrowersyjnych i jednocześnie najbardziej symbolicznych fragmentów utworu. Jest to potężna metafora, która może być interpretowana na wiele sposobów. Z jednej strony, może wskazywać na zdolność artystki do znajdowania piękna i głębi tam, gdzie inni widzą tylko brzydotę i moralne upadki. To celebracja niestandardowej perspektywy, która przekracza konwencjonalne tabu i moralne osądy, przekształcając "zło" w "poezję". Z drugiej strony, może to być cyniczna uwaga na temat tego, jak społeczeństwo, lub nawet sama jednostka, potrafi romantyzować i estetyzować najbardziej mroczne aspekty ludzkiej egzystencji, nadając im sens, choćby tylko artystyczny.

Punktem kulminacyjnym, brutalnie zderzającym idealizm z rzeczywistością, jest wers: „cóż jedyną matką jaką znasz, jest nadzieja... głupią matkę masz”. To zdanie, nawiązujące do popularnego polskiego porzekadła „nadzieja matką głupich”, jest gorzką refleksją nad złudnością nadziei. Sugeruje, że choć nadzieja jest naszą pierwotną siłą napędową, często jest też naiwna i prowadzi do rozczarowań. Jest to moment, w którym optymizm z początku utworu ustępuje miejsca dojmującej rezygnacji i realistycznej ocenie własnych złudzeń.

Zakończenie piosenki, „i jutro, gdy obudzisz się poczujesz swą w nocniku dłoń”, to symboliczne i uderzająco dosadne przedstawienie powrotu do prozy życia, do jego przyziemności, a nawet nieprzyjemnych aspektów. Po całym cyklu nadziei, poszukiwania boskości i idealizacji, rzeczywistość uderza z całą siłą, sprowadzając podmiot liryczny na ziemię. Ręka w nocniku to obraz upokorzenia, obrzydzenia, ale też świadomości własnego błędu czy położenia. To ostateczne zderzenie z brutalną prawdą po idyllicznym, porannym cudzie.

Warto dodać, że utwór doczekał się nowej aranżacji w 2019 roku, po 23 latach od premiery, jako podziękowanie dla fanów za letnie koncerty. Za nową, bardziej taneczną wersję odpowiadał Michał Fox Król. "Jeśli wiesz co chcę powiedzieć" to nie tylko piosenka o cyklu nadziei i rozczarowań, ale także o samotności w przeżywaniu tych uczuć – powtarzające się „jeśli wiesz co chcę powiedzieć…” jest próbą nawiązania intymnej relacji ze słuchaczem, szukania zrozumienia dla skomplikowanych i często ukrywanych emocji. Cały utwór, osadzony w debiutanckiej solowej płycie Nosowskiej, jest świadectwem jej artystycznej dojrzałości i odwagi w eksplorowaniu ciemnych zakamarków ludzkiej psychiki.