Interpretacja Jeszcze nie, pająku - Justyna Steczkowska

Piosenka „Jeszcze nie, pająku” Justyny Steczkowskiej, pochodząca z jej drugiego studyjnego albumu Naga, wydanego 27 października 1997 roku, to fascynująca, pełna symboliki podróż w głąb skomplikowanych relacji międzyludzkich, a zwłaszcza tej najbardziej intymnej – pomiędzy pożądaniem a oporem. Utwór ten, do którego muzykę skomponowała sama Justyna Steczkowska wraz z Ewą Omernik, będącą również autorką tekstu, doskonale wpisuje się w klimat Nagiej – płyty, która swoim tytułem już sugeruje odkrycie, zrzucenie masek i odważne ukazanie wewnętrznej prawdy. Producentem całego albumu był Grzegorz Ciechowski, co nadało mu charakterystyczne, nierzadko mroczne i intrygujące brzmienie.

Centralnym motywem utworu jest metafora pająka, symbolizującego dominującą, uwodzicielską siłę, oraz ofiary – narratora uwięzionego w sidłach tej namiętności. Tekst rozpoczyna się od przyznania: „Spójrz jak złapałeś mnie w niewidzialną sieć twoich słów, spójrz jak paraliżujesz mnie delikatnie sącząc jad do mych ust”. Słowa te nie malują obrazu brutalnego uwięzienia, lecz raczej subtelnej, niemal hipnotycznej manipulacji. „Niewidzialna sieć słów” sugeruje czar perswazji, intelektualne uwiedzenie, które poprzedza i przygotowuje grunt pod głębsze, fizyczne oddanie. „Jad” sączony „delikatnie” nie jest trucizną zabójczą, lecz upajającą, stopniowo osłabiającą wolę i racjonalny opór.

Najbardziej poruszającym elementem piosenki jest wewnętrzny konflikt narratora. Z jednej strony słyszymy „bronię się skrzydłami bo jeszcze chwilę chcę bronić się”, co symbolizuje rozpaczliwą próbę zachowania niezależności, ucieczki od narastającego przyciągania. Z drugiej jednak, niemal w tym samym oddechu, następuje wyznanie: „macham lecz w ramiona twe osłabiona tak wpadać chcę”. To zdanie doskonale oddaje ambiwalencję emocji – świadomą, pozorną obronę, która tak naprawdę jest maską dla ukrytego pragnienia poddania się. To walka nie z wrogiem, lecz z samym sobą, z własnym, nieodpartym pociągiem. W tej ekspresji emocji Justyna Steczkowska od zawsze pozostawała wierna sobie, o czym świadczą jej późniejsze wypowiedzi, choćby w wywiadzie z Interią, opublikowanym w styczniu 2024 roku, gdzie mówiła, że „Człowiek jest postacią wielobarwną i niezwykle emocjonalną. Emocje przynoszą nam w życiu wiele radości i piękna, bo poruszają nasze serce i duszę, co powoduje olbrzymie spektrum przeżyć”. To „olbrzymie spektrum przeżyć” jest właśnie osią interpretacji „Jeszcze nie, pająku”.

Kulminacją tego wewnętrznego rozdarcia jest dysonans między umysłem a ciałem: „moje dłonie już ciebie chcą, moje ciało... ciało chce, ja tylko mówię: nie nie nie...”. To niemal schizofreniczne rozdwojenie, gdzie autonomiczna wola (mówiąca „nie”) przegrywa z pierwotnym, fizycznym instynktem i pożądaniem. Ciało staje się tu niezależnym podmiotem, wyrażającym własne, nieuświadomione wcześniej pragnienia. Ta dwoistość, zmysłowość i drapieżność, jest cechą często przypisywaną artystce przez krytyków, choćby w recenzji albumu XV z 2012 roku, gdzie podkreślano, że Justyna Steczkowska „postawiła na to, co ma w swej osobowości najbardziej wyraziste – zmysłowość i drapieżność”.

W dalszej części utworu następuje moment swoistego przełamania: „więc tak to miało być, Twój misterny plan runął w pył”. Ten „plan” może odnosić się zarówno do intrygi „pająka”, jak i do strategii oporu samej narrator. Jeśli była to strategia pająka, to runęła, bo ofiara stała się współuczestnikiem; jeśli narratora, to legła w gruzach pod naporem własnego pożądania. W każdym wypadku, subtelna gra ulega przyspieszeniu, a opór staje się iluzoryczny. Kolejne wersy ukazują, jak umysł powoli podąża za ciałem: „z moich ust posłuchaj sam: ta, tak, tak...”. Początkowe, twarde „nie, nie, nie” ustępuje miejsca afirmacji, chociaż jeszcze nie pełnej.

Apogeum poddania się, a raczej pogodzenia z własną naturą, wyrażone jest w wersach: „Moja nagość, nie kryje się, ciało me wciąż mówi tak”. „Nagość” tutaj to nie tylko fizyczne obnażenie, ale przede wszystkim emocjonalna szczerość, brak kamuflażu. Ciało, jako siedlisko pierwotnych instynktów, przejmuje kontrolę, a racjonalne „ja” jedynie obserwuje i opóźnia nieuniknione. To właśnie w tym kontekście należy odczytywać tytułowe, powtarzane w finale „Jeszcze nie, Pająku...”. Po deklaracji poddania się ciała, to „jeszcze nie” przestaje być prawdziwym oporem. Staje się raczej zalotnym, pełnym świadomości i kobiecej siły przedłużaniem momentu, grą, która podnosi stawkę, zanim nastąpi ostateczne, dobrowolne oddanie. To zmysłowe opóźnienie, podkreślające, że choć walka jest przegrana, to akt poddania jest świadomy i na własnych zasadach.

„Jeszcze nie, pająku” to piosenka o skomplikowanej dynamice pożądania, o tym, jak cienka granica dzieli opór od uległości, a także o sile, która tkwi w akceptacji własnej, zmysłowej natury. Gościnny udział Krystyny i Magdy Steczkowskich w chórkach, Leszka Możdżera na fortepianie oraz Antoniego „Ziuta” Gralaka na trąbce wzbogaca utwór o dodatkowe warstwy dźwiękowe, tworząc hipnotyzującą, nieco mroczną aurę, która doskonale podkreśla tekstową podróż w głąb ludzkich namiętności. Jest to jeden z utworów, który ugruntował pozycję Justyny Steczkowskiej jako artystki odważnie eksplorującej kobiecość, zmysłowość i wewnętrzne konflikty, nie bojącej się pokazywać emocji w ich pełnej, czasem niejednoznacznej krasie.