Interpretacja Arche - Exmisja

Utwór "Arche" autorstwa zespołu Exmisja to krótka, lecz niezwykle sugestywna liryka, która w swojej lapidarności kryje głębokie przesłanie filozoficzne i społeczne, charakterystyczne dla twórczości tego gliwickiego składu punk/hardcore. Zespół, powstały w 2000 roku na squacie Krzyk, od początku był mocno związany ze środowiskiem squatterskim i wolnościowym, co nierozerwalnie kształtowało jego ideologię i przekaz.

Samo słowo Arche (stgr. ἀρχή) ma kluczowe znaczenie. W filozofii przedsokratejskiej oznaczało ono praprzyczynę wszystkich bytów, prazasadę, pierwotne tworzywo, z którego powstały wszystkie rzeczy i zarazem podstawowy składnik rzeczywistości. Dla różnych filozofów arche było czymś innym – dla Talesa wodą, dla Anaksymandra bezkresem (apeiron), dla Heraklita ogniem. W kontekście utworu Exmisji, to pojęcie nabiera wymiaru zarówno kosmicznego, jak i bardzo osobistego, wskazując na fundamentalne źródło siły i istnienia w obliczu przeciwności.

Tekst piosenki rozpoczyna się od wezwania do obserwacji: "Przypatrz się kiedyś wielkim, pięknym, potężnym drzewom / I temu skąd biorą swą siłę". Drzewa od wieków symbolizują siłę, wytrwałość, głębokie zakorzenienie i zdolność do przetrwania w zmieniających się warunkach. Ich moc bierze się z niewidocznych korzeni, z połączenia z ziemią, z naturalnych cykli życia i odnowy. Jak podkreśla Bartłomiej Storoż z zespołu, przyroda jest dla nich "wielką inspiracją", a powstawanie płyty „Arche” było "bardzo mocno związane z przemyśleniami na jej temat, część tekstów powstała 'w plenerze'". W innym utworze z tej samej płyty, „Pieśni drzewa”, zespół śpiewa: "byliśmy tu przed wami / nasze korzenie liście i pnie / wdychamy wasze wyziewy / filtrujemy smród / ta sama materia / ta sama krew / jedna ziemia / ta sama krew / bracie i siostro / stoję obok ramię w ramię / stoimy i czekamy na sygnał / moje ręce twoje korzenie / symbiotyczne zjednoczenie". Ten fragment idealnie uzupełnia i pogłębia przesłanie "Arche", wskazując na symbiotyczną więź człowieka z naturą jako źródło wspólnej, niezmiennej siły. Zespół wierzy, że "dzika przyroda jest silna w swej istocie, jak potrafi szybko odebrać sobie miejsca, którymi zawładnął człowiek i zdegradował je", co wzmacnia obraz drzew jako niezłomnych świadków i źródeł fundamentalnej mocy.

Drugi człon tekstu przenosi tę refleksję na płaszczyznę ludzkiego doświadczenia: "Przypatrz się kiedyś tym którzy odważnie i prosto / Z podniesioną głową / W tych parszywych czasach / Mimo przeciwności". Fraza "parszywe czasy" jest tu kluczowa, odzwierciedlając pesymistyczną, lecz realistyczną ocenę współczesności. W kontekście zespołu Exmisja i jego związków ze środowiskiem wolnościowym, "parszywe czasy" mogą oznaczać okresy społeczne charakteryzujące się niesprawiedliwością, opresją, moralnym upadkiem czy degradacją środowiska. Właśnie w takich okolicznościach szczególnie cenna staje się postawa ludzi, którzy "odważnie i prosto, z podniesioną głową" stawiają czoła przeciwnościom. To symbol nieugiętości, godności i wewnętrznej niezależności – wartości bliskich punkowej etyce DIY (Do It Yourself) i antysystemowej postawie. Chodzi o tych, którzy mimo wszechobecnego brudu i rozczarowania, potrafią zachować swą integralność i nie poddają się.

Zwieńczenie utworu jednym słowem – "Arche" – spina te dwie obserwacje w całość. Sugeruje, że pierwotna zasada, źródło wszelkiej siły i istnienia, leży zarówno w niezniszczalnej naturze, jak i w nieugiętym ludzkim duchu. To odnalezienie własnego arche, czyli fundamentalnego sensu, moralnego kompasu czy wewnętrznej siły, pozwala trwać z "podniesioną głową" nawet w najtrudniejszych czasach. W interpretacji Exmisji, arche nie jest abstrakcyjnym pojęciem filozoficznym, lecz bardzo konkretną siłą, którą można dostrzec i z której można czerpać – czy to z majestatu drzew, czy z postawy odważnych ludzi. Jest to przypomnienie, że prawdziwa moc nie tkwi w zewnętrznych uwarunkowaniach, lecz w wewnętrznej postawie i zakorzenieniu w wartościach, które są fundamentalne i niezmienne. Album "Arche" z 2012 roku, którego tytuł nosi ten utwór, jest wyrazem poszukiwania i podkreślania tych pierwotnych zasad, które dla zespołu są ważne w walce z destrukcyjnymi działaniami człowieka. W efekcie, utwór "Arche" to hymniczne wezwanie do refleksji nad tym, co w życiu jest najbardziej podstawowe i niezmienne, co stanowi nasz wewnętrzny początek i zasadę, z której możemy czerpać siłę do przetrwania i sprzeciwu.