Interpretacja Krakowski spleen - Doda

Piosenka „Krakowski spleen” w wykonaniu Dody to cover legendarnego utworu zespołu Maanam, z oryginalnym tekstem Olgi Jackowskiej (Kory) i muzyką Marka Jackowskiego, wydanego w 1983 roku na albumie „Nocny patrol”. Słowo „spleen” pochodzi z języka angielskiego i oznacza depresję, przygnębienie, smutek. Tytuł piosenki, „Krakowski spleen”, można tłumaczyć jako „krakowska depresja” i stanowi on metaforę atmosfery panującej w Krakowie w czasach stanu wojennego. Kora, będąca autorką słów, inspirowała się twórczością francuskiego poety Charles’a Baudelaire’a i jego zbiorem poezji „Paryski spleen”, w którym artysta przedstawia stolicę Francji jako miasto mroczne i depresyjne. W tekście oddaje klimat bezruchu i stłumienia, kiedy to większość czekała na koniec socjalizmu, wierząc, że cokolwiek nastąpi, będzie lepsze.

Interpretacja Dody, choć wierna oryginalnemu tekstowi, nabiera nowego wymiaru dzięki jej charakterystycznemu stylowi i kontekstowi, w jakim zdecydowała się zaśpiewać ten utwór. Doda, znana z energii i ekstrawagancji, mierzy się z utworem pełnym melancholii, apatii i poczucia beznadziejności. Już pierwsze wersy: „Chmury wiszą nad miastem / Ciemno i wstać nie mogę / Naciągam głębiej kołdrę / Znikam, kulę się w sobie” – malują obraz głębokiego przygnębienia i izolacji. To opis stanu wewnętrznego, który jest tak intensywny, że wpływa na fizyczne odczucia i chęć do działania. Szare i lepkie powietrze, wilgoć osiadająca na twarzach, czy smętnie siedzący na drzewie ptak leniwie wygładzający pióra, doskonale oddają poczucie marazmu i bezruchu. Czas zdaje się płynąć bezcelowo, co podkreśla metafora muchy „w sidłach pajęczyny”, symbolizująca uwięzienie, niemożność ucieczki i beznadziejność.

Kontrastem dla tej przytłaczającej rzeczywistości jest pojawiający się refren o słońcu, które „wysoko, wysoko / Świeci pilotom w oczy / Ogrzewa niestrudzenie / Zimne niebieskie przestrzenie”. To symbol odległej nadziei, wolności i siły, która istnieje, choć jest poza zasięgiem podmiotu lirycznego. Piloci, lecący ponad chmurami, doświadczają tego słońca bezpośrednio, co wzmacnia poczucie wyobcowania i tęsknoty za światłem. Kulminacją jest wyczekiwanie na „wiatr, co rozgoni / Ciemne skłębione zasłony”, będące pragnieniem zmiany, przełamania apatii i wyzwolenia z marazmu. Powtarzane „Stanę wtedy na «Raz!» / Ze słońcem twarzą w twarz” to manifest gotowości do działania, do stawienia czoła nowej, jaśniejszej rzeczywistości, gdy tylko pojawią się sprzyjające warunki.

Doda wykonała „Krakowski spleen” jako hołd dla zmarłej Kory. Po raz pierwszy zaśpiewała ten utwór dzień po śmierci Kory, 29 lipca 2018 roku, podczas koncertu w Murowanej Goślinie, „wbijając wszystkich w ziemię”. W 2019 roku piosenka znalazła się na jej solowym albumie „Dorota”, który, jak zapowiedziała wokalistka, miał być zbiorem utworów, które kochała jej babcia. To nadaje interpretacji Dody osobistego, wręcz intymnego charakteru, wykraczającego poza zwykłe oddanie hołdu. Publiczność wielokrotnie zachwycała się jej wykonaniem, podkreślając, że potrafiła nadać piosence nowe życie i wzruszyć słuchaczy, wywołując „ciarki”. Występ Dody na Earth Festival Uniejów w 2022 roku, gdzie towarzyszyła jej Grott Orkiestra oraz Konin Gospel Choir, pokazał, że jej aranżacja pozwoliła słowom Kory wybrzmieć „wzniośle i przekonująco”. Zmierzenie się z tak kultowym utworem to spore wyzwanie, ale Doda udowodniła, że potrafi podołać repertuarowi wymagającemu „sporo głosu” i wrażliwości. Jej wersja „Krakowskiego spleenu” jest świadectwem szacunku dla oryginalnego dzieła i jednocześnie dowodem na artystyczną dojrzałość, pozwalającą interpretować klasykę w sposób, który rezonuje z nowymi pokoleniami słuchaczy.