Interpretacja Bésame Mucho - Cesaria Evora

„Bésame Mucho”, utwór skomponowany w 1940 roku przez meksykańską pianistkę i kompozytorkę Consuelo Velázquez, to bez wątpienia jeden z najbardziej ikonicznych boler wszech czasów. Piosenka, która szybko stała się fenomenem na skalę globalną, została przetłumaczona na ponad dwadzieścia języków i doczekała się niezliczonych interpretacji, w tym tak znanych wykonawców jak The Beatles, Elvis Presley czy Frank Sinatra. Jednak to wersja śpiewana przez Cesárię Évorę, „Bosonogą Divę” z Wysp Zielonego Przylądka, nadaje temu klasykowi niezwykłą głębię i melancholię.

Tekst „Bésame Mucho” jest prosty, ale poruszający. Opowiada o intensywnym pragnieniu bliskości i jednoczesnym, paraliżującym strachu przed utratą. Powtarzające się frazy „Bésame, bésame mucho / Como si fuera esta noche / La última vez” (Całuj mnie, całuj mnie mocno / Jakby dzisiejsza noc / Była ostatnim razem) podkreślają pilność i desperację. To nie jest prośba o zwykły pocałunek, lecz o akt absolutnego oddania, który ma zatrzymać ulotną chwilę w obliczu niepewnej przyszłości. Podmiot liryczny obawia się, że „Que tengo miedo a tenerte / Y perderte después” (Bo boję się cię mieć / I potem stracić). Ta kruchość chwili, przepełniona lękiem o to, co nadejdzie jutro – „Piensa que tal vez mañana / Yo ya estaré lejos / Muy lejos de ti” (Pomyśl, że może już jutro / Ja będę daleko / Bardzo daleko od ciebie) – jest sercem tej pieśni.

Cesária Évora, urodzona 27 sierpnia 1941 roku w Mindelo na Wyspach Zielonego Przylądka, wnosi do tego bolera swoją unikalną perspektywę i barwę głosu. Jej wykonanie „Bésame Mucho” (utwór ukazał się m.in. na singlu CD w 1998 roku) jest przesiąknięte saudade – portugalskim i kabowerdeńskim pojęciem, które trudno przetłumaczyć jednym słowem. Saudade to rodzaj głębokiej nostalgii i melancholii, tęsknoty za czymś lub kimś, co jest daleko lub utracone, połączonej z subtelną dumą i radosnym przyjęciem przemijania. W wywiadzie dla Metropol Węgry, opublikowanym 20 marca 2006 roku, Cesária Evora wyjaśniła, że morny – tradycyjne pieśni z Wysp Zielonego Przylądka, które wykonywała – „poruszają problemy naszego życia: mówimy o śmierci, życiu, miłości, imigracji, życiu towarzyskim oraz polityce. Czyli o wszystkim, z czym się normalnie stykamy”. Stwierdziła również: „Jesteśmy wyspiarzami, ale mieszkamy blisko Afryki, mamy tu wysokie temperatury, co pewnie można odczuć w muzyce. Jest dość radosna, gdyż z reguły jesteśmy optymistycznie nastawieni do życia. Jednak mamy swoje problemy – stąd melancholia”. Ta „radosna tropikalna melancholia” idealnie rezonuje z przesłaniem „Bésame Mucho”.

Głos Cesárii Évory – bogaty, nawiedzający i pełen emocji – nadaje tekstowi intymność i powagę. Kiedy śpiewa o strachu przed utratą, jej wokal nie jest histeryczny, lecz naznaczony głębokim, życiowym doświadczeniem, które odzwierciedla historię jej narodu – ludzi, którzy często musieli opuszczać swoje domy, doświadczając tęsknoty i rozstań. „Chcę mieć cię tak blisko / Spojrzeć w twoje oczy / Widzieć cię przy mnie” – te słowa, wypowiedziane jej charakterystycznym, pełnym rezygnacji, ale i niezłomnej siły tonem, stają się świadectwem ludzkiej potrzeby bliskości w obliczu nieuniknionego. To pragnienie carpe diem, choć w znacznie głębszym, egzystencjalnym sensie niż tylko beztroskie cieszenie się chwilą. Jest to świadomość ciągłych zmian w życiu i nieuchronności śmierci, która skłania do intensywnego przeżywania każdej chwili.

Cesária Évora była znana z tego, że śpiewała boso, co było jej manifestem skromności i autentyczności, a nie – jak często błędnie interpretowano – symbolicznym nawiązaniem do ubóstwa czy solidarności z biednymi. W wywiadzie dla The Washington Post w 2001 roku powiedziała: „Ludzie mawiali, że robię to w ramach solidarności z biednymi kobietami. To nieprawda. Ja po prostu nie lubię nosić butów”. Ten brak pretensjonalności i głębokie zakorzenienie w kulturze Wysp Zielonego Przylądka sprawiały, że jej interpretacje, nawet tak popularnych utworów jak „Bésame Mucho”, brzmiały wyjątkowo prawdziwie i szczerze. Jej wersja nie jest jedynie kolejnym coverem, lecz przefiltrowaną przez doświadczenie życia, miłości i straty opowieścią, która rezonuje z każdym, kto kiedykolwiek doświadczył intensywności ulotnej chwili.

Consuelo Velázquez skomponowała „Bésame Mucho” w 1940 roku (choć pomysł zrodził się już w 1932 roku, gdy miała 16 lat). Powszechnie uważa się, że piosenka została zainspirowana historiami par rozdzielonych przez II wojnę światową, które żegnały się, nie wiedząc, czy kiedykolwiek się jeszcze spotkają. W tym kontekście, tekst nabiera jeszcze większego znaczenia – jest to świadectwo miłości, która próbuje przetrwać w obliczu globalnej katastrofy, chwytając ostatnie chwile intymności. Przeniesiona na grunt muzyki Cesárii Évory, ta uniwersalna opowieść o namiętności i strachu przed rozstaniem zyskuje dodatkową warstwę smutku i tęsknoty, typową dla morn. Śpiewana z głębi serca, w języku hiszpańskim – jednym z nielicznych przypadków, gdy Évora śpiewała w innym języku niż kreolski lub portugalski, zazwyczaj na potrzeby filmów – „Bésame Mucho” w jej wykonaniu staje się ponadczasowym hymnem na cześć miłości przeżywanej z całą świadomością jej kruchości i piękna.