Interpretacja Monte Cara - Cesaria Evora

Piosenka „Monte Cara” Cesarii Evory to głęboka i wzruszająca oda do jej ukochanej wyspy São Vicente oraz jej tętniącej życiem stolicy, Mindelo, w Republice Zielonego Przylądka. Jest to utwór przesiąknięty saudade – trudnym do przetłumaczenia uczuciem głębokiej tęsknoty, melancholii i nostalgii, ale także nadziei, które jest esencją muzyki morna. Utwór ten pochodzi z jej nagrodzonego Grammy albumu Voz d'Amor z 2003 roku.

Tekst piosenki rozpoczyna się od artystycznego hołdu: „Q'nota 'm ta tocób e q'tinta 'm ta pintób” (Jaką nutę zagram i jakim kolorem cię pomaluję), co sugeruje, że wyspa jest dla artystki nieskończonym źródłem inspiracji. São Vicente jest personifikowane jako „Senhor São Vicente num cálice aventurod” (Pan São Vicente w ryzykownym kielichu), co może odnosić się do burzliwej historii i położenia wyspy, pełnej zarówno trudów, jak i bogactwa kulturowego. Wyspa jest przedstawiona jako „brisa fresca e na prima dum violão” (świeża bryza i pierwsza struna gitary), co podkreśla jej naturalne piękno oraz nierozerwalny związek z muzyką, która jest duszą Zielonego Przylądka.

Cesaria Evora z czułością wymienia konkretne miejsca na wyspie: „D'Baía à Saragaça / D'Morada à Salamansa / Bô é ilha cretcheu” (Od Baía do Saragaça / Od Morada do Salamansa / Jesteś ukochaną wyspą). Te lokalne nazwy podkreślają wszechobecność jej miłości do całego terytorium São Vicente, odzwierciedlając głębokie poczucie przynależności do każdego zakątka ojczyzny. Centralne miejsce zajmuje Mindelo, które wokalistka określa jako „Mindel q'criol bô é” (Mindelo, jakże kreolskie jesteś). To miasto jest uznawane za kulturalną stolicę Zielonego Przylądka i miejsce narodzin samej Evory. Jego międzynarodowe lotnisko nosi dziś jej imię, a przed nim stoi jej pomnik, witający przybywających podróżnych.

Piosenka celebruje również żywiołowość kultury Mindelo, mówiąc: „Mi é carnaval mi é São Silvestre” (Jestem karnawałem, jestem Sylwestrem). Karnawał w Mindelo to legendarna impreza, często porównywana do brazylijskiego Rio, pełna radości, muzyki i barwnych parad, co świadczy o witalności i optymizmie mieszkańców wyspy. Tajemnicza fraza „E d'Santa Cruz 'm ta colá num da Cruz” (I od Santa Cruz przylgnę do krzyża) może odnosić się do konkretnych miejsc religijnych lub symbolizować głębokie zakorzenienie w wierze i tradycji.

Kluczowe dla przesłania utworu są wersy o ikonach krajobrazu: „Senhor São Vicente / Se bô tem um pilom pa cutchi midje / Bô tem Monte Cara pa namorá / Bô tem Porto Grande pa maravilha” (Panie São Vicente / Jeśli masz moździerz do ubijania kukurydzy / Masz Monte Cara do miłości / Masz Porto Grande do podziwu). Monte Cara to słynna góra o wysokości około 490 metrów, której profil przypomina ludzką twarz, spoglądającą w niebo, stąd jej nazwa oznaczająca „górę twarz”. Jest to jeden z symboli São Vicente i jedna z „Siedmiu Cudów Natury Zielonego Przylądka”, znana jako romantyczne miejsce do spotkań i podziwiania zachodów słońca. Porto Grande to natomiast duży port w Mindelo, tętniące życiem centrum handlu i podróży, budzące podziw swoją skalą i znaczeniem dla wyspy. Wymienienie moździerza do kukurydzy obok tych wspaniałych miejsc symbolizuje codzienne życie i prozaiczne, ale niezbędne aspekty bytu mieszkańców.

Piosenka „Monte Cara” została napisana przez Luisa Limę i Toya Vieirę, którzy skomponowali do niej również muzykę. Cesaria Evora, znana jako „Barefoot Diva” (Bosa Diva), ponieważ często występowała boso na scenie, pragnęła w ten sposób oddać hołd ubogim mieszkańcom swojego kraju. W wywiadach podkreślała, że jej muzyka, śpiewana głównie w kreolskim dialekcie, to opowieści o życiu mieszkańców Zielonego Przylądka, miłości, tęsknocie za domem i nostalgią. Jej menadżer, José da Silva, opowiadał, że odkrył ją śpiewającą w restauracji o nazwie „Monte Cara” w Lizbonie w 1986 roku, co ostatecznie zapoczątkowało jej międzynarodową karierę. Sama Evora mówiła, że nie jest osobą smutną, ale życie obfituje w momenty, które sprawiają, że człowiek bywa smutny, a uczucie saudade jest „głębsze niż nostalgia, to cierpienie, które rozdziera serce z powodu rozstania z ukochaną osobą lub z domem”. To cierpienie, którego nie można zapomnieć, jest zawsze obecne. Uniwersalność jej muzyki sprawiła, że nawet bez znajomości kreolskiego tekstu, słuchacze na całym świecie odnajdują w niej głębokie emocje i identyfikują się z jej przesłaniem.