Interpretacja Uśmiechnięte dziewczyny na dworcach - Bogusław Nowicki

Piosenka „Uśmiechnięte dziewczyny na dworcach” Bogusława Nowickiego to utwór głęboko osadzony w nurcie piosenki autorskiej, której Bogusław Nowicki jest znaczącym przedstawicielem. Charakteryzuje się ona introspekcyjnym, obserwacyjnym tonem, malując obraz codzienności, w której dominuje monotonia i ciche, niewypowiedziane refleksje. Sam Nowicki, urodzony w 1951 roku w Elblągu, jest postacią wszechstronną – autorem tekstów, poetą, kompozytorem, satyrykiem, felietonistą i dziennikarzem radiowym. Jego twórczość, często nagradzana na festiwalach studenckich, takich jak Giełda Piosenki w Szklarskiej Porębie (gdzie „Uśmiechnięte dziewczyny na dworcach” zdobyły Grand Prix) czy YAPA i Bazuna, odzwierciedla obserwacje otaczającej rzeczywistości, często z nutą satyry i melancholii.

Utwór otwiera obraz „Uśmiechniętych dziewczyn na dworcach / Z uśmiechem przyklejonym przez senność”. Ten wizerunek jest natychmiast uderzający – uśmiech nie wynika z radości, lecz z zmęczenia i apatii, co nadaje mu rys tragiczny. Jest to uśmiech-maska, wyraz wyczerpania, które skłania do mimikry, by sprostać oczekiwaniom świata, a może po prostu przetrwać kolejny dzień. Dziewczyny te „Gdzieś się spieszą, gdzieś biegną i biegną / Zaplątane w codzienną codzienność”. Powtórzenie „codzienną codzienność” jest celowe – podkreśla duszny, niezmienny cykl życia, w którym bohaterki są uwięzione. Biegną, ale nie wydaje się, by miały cel; ich pośpiech jest bezcelowy, a one same wydają się „zaplątane”, czyli bezwolne w sidłach rutyny.

Centralnym punktem piosenki jest refren, opisujący podróż pociągiem: „A pociąg właśnie nadjeżdża / Zabiera je gdzieś niedaleko / Gdzie jedną godzinę się jedzie / A drugą godzinę się czeka”. Pociąg, który zazwyczaj symbolizuje podróż, zmianę, nowe możliwości, tutaj staje się metaforą bezcelowego ruchu. Dziewczyny jadą „niedaleko”, a czas poświęcony na samą podróż jest równie długi, jak czas oczekiwania. To wzmacnia poczucie stagnacji – pomimo fizycznego przemieszczania się, w ich życiu nic się nie zmienia, a każda „podróż” jest jedynie kolejnym odcinkiem monotonii. Ta cykliczność i brak prawdziwego rozwoju są esencją ich istnienia.

Dalsze wersy wzmacniają ten obraz jednolitości i braku indywidualności: „Ten sam płaszcz i torebka ta sama, / Ten sam bilet miesięczny, co zawsze. / Nawet na peronie tym samym / I codziennie jakby trochę starsze”. Te detale – niezmienny ubiór, ten sam bilet miesięczny, ten sam peron – podkreślają, że ich życie to ciąg powtórzeń. Dziewczyny nie tylko są uwięzione w rutynie, ale także stają się przez nią anonimowe, niemal nierozróżnialne. Są „codziennie jakby trochę starsze”, co wskazuje na nieuchronny upływ czasu, który jednak nie przynosi żadnej odmiany ani spełnienia. Starzeją się, ale nie dojrzewają do zmian, pozostając w tej samej egzystencjalnej pułapce.

Ostatnia zwrotka wprowadza perspektywę obserwatora, prawdopodobnie narratora: „Czemu patrzysz dziś na mnie inaczej / Nauczyłem się ciebie już na pamięć. / Jutro cię znowu zobaczę, / Nie zapytam o nic, choć popatrzę”. Ta część jest kluczowa dla zrozumienia głębszego sensu utworu. Narrator, również będący częścią tego dworcowego krajobrazu, stał się obserwatorem życia tych dziewczyn. Zna ich rutynę „na pamięć”, co może oznaczać zarówno znajomość ich zewnętrznych zachowań, jak i pewne zrozumienie ich wewnętrznego stanu. „Dziś patrzysz inaczej” to jedyna rysa na powierzchni tej monotonii, chwilowy moment zaskoczenia, sygnalizujący, że pod warstwą obojętności mogą kryć się emocje. Jednak narrator natychmiast wycofuje się z potencjalnej interakcji: „Nie zapytam o nic, choć popatrzę”. To zdanie oddaje samotność i rezygnację, zarówno bohaterek, jak i samego obserwatora. Jest to świadectwo lęku przed przełamaniem bariery, przed zaangażowaniem, które mogłoby zakłócić ustalony porządek. Można to interpretować jako komentarz do alienacji we współczesnym świecie, gdzie ludzie mijają się, obserwują, ale rzadko nawiązują prawdziwy kontakt, pozostając w swoich bezpiecznych, choć samotnych, rutynach.

Piosenka Bogusława Nowickiego, mimo swojej prostoty, jest więc głębokim studium ludzkiej kondycji w obliczu codzienności. Przez pozornie błahe obrazy dworca i pociągu, artysta ukazuje uniwersalne prawdy o rutynie, upływie czasu, samotności i niewypowiedzianych pragnieniach. Jest to utwór, który w swojej melancholii i celnej obserwacji pozostaje aktualny, rezonując z doświadczeniem wielu ludzi, którzy odnajdują się w wirze bezcelowego pośpiechu i cichej rezygnacji. Nowicki, jako mistrz „piosenki z tekstem” (jak sam określa swoje utwory w audycjach radiowych), z precyzją operuje słowem, tworząc nastrój, który jest jednocześnie intymny i uniwersalny. Co ciekawe, utwór ten, obok „Gawędziarzy”, był nagradzany jako „Studencka piosenka roku” na wielu festiwalach studenckich.
Bogusław Nowicki często angażował się również w twórczość satyryczną, ośmieszającą realia stanu wojennego, co wskazuje na jego wrażliwość na kwestie społeczne i umiejętność przekazywania trudnych treści w przystępnej formie. „Uśmiechnięte dziewczyny na dworcach” idealnie wpisują się w ten kontekst, będąc subtelnym, ale przenikliwym komentarzem do życia w pewnych, niekoniecznie tylko PRL-owskich, realiach, gdzie jednostka często czuła się zagubiona i zmuszona do funkcjonowania w narzuconych schematach.
Bogusław Nowicki wydał kilka płyt, m.in. „Ballady”, „Oceany” oraz „Optymizmu gram”. Sam fakt, że piosenka ta znalazła się na albumach kompilacyjnych i jest często wspominana w kontekście jego twórczości, świadczy o jej trwałym miejscu w polskiej piosence autorskiej i jej odbiorze przez słuchaczy, którzy odnajdują w niej echo własnych przeżyć.