Interpretacja Tolerancja (Na miły Bóg...) - Stanisław Sojka

„Tolerancja (Na miły Bóg...)” Stanisława Sojki to utwór, który zyskał status ponadczasowego hymnu, głęboko wpisanego w polską świadomość kulturową. Powstał w niezwykle ważnym kontekście – w 1991 roku, spontanicznie, „na kolanie”, z przeznaczeniem na charytatywny koncert w Warszawie, którego celem było wsparcie osób chorych na AIDS. Inicjatorem wydarzenia był ksiądz Arkadiusz Nowak, a koncert zgromadził wiele znakomitych postaci polskiej sceny muzycznej, stając się symbolicznym gestem solidarności. Sojka, jak sam wspominał, napisał ten tekst w jeden dzień, w domowym zgiełku, wśród dzieci i gości.

Piosenka otwiera się pytaniem retorycznym: „Dlaczego nie mówimy o tym, co nas boli otwarcie? / Budować ściany wokół siebie - marna sztuka”. To natychmiastowe wezwanie do szczerości i przełamywania barier w relacjach międzyludzkich. Artysta podkreśla, że często niewiele potrzeba, by nawiązać prawdziwy kontakt – „Wrażliwe słowo, czuły dotyk wystarczą / Czasami tylko tego pragnę, tego szukam”. Jest to apel o empatię i otwartość, o zrezygnowanie z izolacji na rzecz budowania mostów zrozumienia.

Centralne przesłanie utworu krystalizuje się w powtarzającym się refrenie: „Na miły Bóg,.. / Życie nie tylko po to jest, by brać / Życie nie po to, by bezczynnie trwać / I aby żyć siebie samego trzeba dać”. Te proste, a jednocześnie głębokie słowa stanowią esencję życiowej filozofii Sojki. Podkreślają one konieczność dawania z siebie, angażowania się w życie, a nie tylko biernego egzystowania czy czerpania korzyści. W tym fragmencie słychać wyraźne echa etyki chrześcijańskiej, do której sam artysta wielokrotnie się odwoływał, mówiąc, że „Tolerancja” to zebrane w piosence „sugestie, zalecenia ewangeliczne” oraz jego „uproszczona wersja tego, czego Chrystus uczył o miłości”.

Kolejna zwrotka odnosi się do uniwersalnych źródeł podziałów i konfliktów: „Problemy twoje, moje, nasze boje, polityka”. Sojka celnie punktuje codzienne tarcia i szersze, społeczne niesnaski, przeciwstawiając je wizji ludzkiej śmiertelności i równości wobec losu: „A przecież każdy włos jak nasze lata policzony”. To przypomnienie o ulotności życia, które powinno skłaniać do większej wyrozumiałości i jedności, zamiast do walki. Kulminacyjnym momentem tej części jest biblijna parafraza: „Kto jest bez winy niechaj pierwszy rzuci kamień, niech rzuci”. Ten fragment, bezpośrednio nawiązujący do słów Jezusa, stanowi mocny argument przeciwko osądzaniu i potępianiu innych, szczególnie w obliczu własnej niedoskonałości. Zamykająca myśl: „Daleko raj, gdy na człowieka się zamykam” jest przestrogą przed konsekwencjami braku otwartości i izolacji, sugerując, że prawdziwe szczęście i pokój są niemożliwe bez akceptacji i współistnienia.

Co ciekawe, sam Stanisław Sojka, mimo ogromnej popularności utworu, nie uważał go za swoje największe artystyczne osiągnięcie. W wywiadach przyznawał, że napisał wiele "ciekawszych piosenek" i cenił sobie inne kompozycje, takie jak ballada "Hard to Part". Jednakże, jak sam zaznaczał, "Tolerancja" spełniła jedno z jego marzeń – stała się piosenką śpiewaną przez ludzi, często bez świadomości, kto jest jej twórcą, co traktował jako znak jej głębokiego zakorzenienia w społeczeństwie. Utwór, prosty, folkowy, z elementami country, zyskał rangę „hymnu pokolenia, muzycznego symbolu akceptacji i szacunku do drugiego człowieka”.

„Tolerancja (Na miły Bóg...)” pozostaje do dziś niezwykle aktualnym przesłaniem, wykraczającym poza pierwotny kontekst walki z AIDS, stając się uniwersalnym apelem o wzajemne zrozumienie, otwartość i gotowość do dawania siebie innym. Jej proste, ale mocne słowa stale przypominają o tym, co naprawdę ważne w życiu: o empatii, dialogu i budowaniu wspólnoty w świecie pełnym podziałów.