Interpretacja Rise - Public Image Limited

"Rise", singiel zespołu Public Image Limited (PiL) wydany 20 stycznia 1986 roku, jest utworem pełnym sprzeczności i głębokich emocji, który wykracza poza ramy typowej piosenki rockowej. Znalazł się na ich piątym albumie studyjnym, zatytułowanym po prostu "Album" (znanym również jako Compact Disc lub Cassette, w zależności od formatu). Album ten, wydany 27 stycznia 1986 roku, stanowił odejście od wcześniejszych, bardziej eksperymentalnych brzmień PiL, prezentując bardziej przystępne, choć wciąż prowokacyjne, podejście. John Lydon, lider zespołu, do stworzenia materiału zaprosił plejadę sesyjnych muzyków, w tym Steve'a Vaia na gitarze, Ginger Bakera i Tony'ego Williamsa na perkusji oraz Ryuichiego Sakamoto na syntezatorach.

Tekst utworu otwiera się frazą, która od razu wprowadza w stan niepewności i ambiwalencji: "I could be wrong I could be right / I could be black I could be white". Te powtarzające się wersy podkreślają złożoność perspektyw i trudność w jednoznacznym określeniu prawdy. Lydon, znany ze swojej bezkompromisowej postawy i kwestionowania autorytetów, od zawsze unikał prostych podziałów. Jak sam wyjaśnił w wywiadzie dla SongMeanings, jego celem było rozważanie obu stron argumentu.

Piosenka ma silne podłoże polityczne i społeczne. John Lydon w wywiadzie dla Smash Hits wyznał, że utwór, pierwotnie zatytułowany "South African Song", powstał pod wpływem lektury podręcznika o technikach przesłuchań stosowanych w RPA w czasie apartheidu. W innym wywiadzie dla Mojo w 2016 roku Lydon sprecyzował, że pisał o ucisku czarnoskórych w RPA i odniósł się do Nelsona Mandeli. W rozmowie z MTV w 1987 roku wspomniał także o rzekomych technikach tortur elektrycznych stosowanych przez Królewską Policję Ulsteru (RUC) w Irlandii Północnej. Te doświadczenia i brutalne realia znajdują odzwierciedlenie w wersach: "They put a hot wire to my head / cos of the thing I did and said / And made these feelings go away / Model citizen in every way". To dosadne obrazy prania mózgu i narzucania konformizmu, mające na celu stłumienie indywidualności i zrobienie z jednostki "modelowego obywatela".

Lydon, wychowany w Londynie jako syn irlandzkich imigrantów, z pewnością czuł głębokie powiązanie z walką o wolność i sprzeciwem wobec opresji. W swojej autobiografii "Anger Is An Energy: My Life Uncensored", wydanej w 2014 roku, Lydon opisał, jak choroba w dzieciństwie (zapalenie opon mózgowych) wpłynęła na jego postrzeganie świata, czyniąc go sceptycznym wobec narzucanych narracji. To doświadczenie prawdopodobnie pogłębiło jego przekonanie, że "The written word is a lie". To ostre stwierdzenie jest wyrazem głębokiej nieufności wobec oficjalnych przekazów, mediów i wszelkich form ustrukturyzowanej informacji, które mogą manipulować percepcją rzeczywistości. W wywiadzie dla Creative Loafing w 1995 roku, zapytany, czy odnosi się do książek historycznych czy do biografii Sex Pistols, Lydon odparł, że to wynik "17 lat bzdur i kłamstw", które go otaczały, i że chciał przedstawić swoją wersję wydarzeń.

Centralnym punktem utworu i jego emocjonalnym jądrem jest powtarzające się stwierdzenie: "Anger is an energy". To credo stało się na tyle znaczące, że John Lydon użył go jako tytułu swojej wspomnianej autobiografii. W książce, Lydon opowiada, że napisał ten wers w niemal spontaniczny sposób, ale szybko zdał sobie sprawę z jego potężnego wpływu. Wyjaśnił, że fraza ta była otwartą deklaracją: "Nie patrz na gniew negatywnie, nie wypieraj się go – wykorzystaj go twórczo". Widział w nim pozytywną siłę, zdolną do inicjowania zmian, a niekoniecznie prowadzącą do przemocy. Podkreślił, że w RPA znaleziono "relatywnie pokojowe wyjście" z sytuacji.

Drugie powtarzające się błogosławieństwo, "May the road rise with you", pochodzi z tradycyjnego irlandzkiego życzenia "go n-éirí an bóthar leat". Można by interpretować to jako prostą, pocieszającą frazę, jednak w kontekście Lydona i jego korzeni, a także mrocznego tematu piosenki, nabiera ona bardziej złożonego znaczenia. Jak sam Lydon wspominał w wywiadzie dla Moo Kid, przez lata walczył z tym zwrotem, aż w końcu zdał sobie sprawę, że to tak samo irlandzkie, jak to tylko możliwe. To życzenie, by "droga wznosiła się z tobą", jest symbolem nadziei, wytrwałości i siły w obliczu przeciwności losu. Lydon łączy je z ideą, że "zawsze jest nadzieja", a gniew nie musi prowadzić do przemocy, lecz może być katalizatorem pozytywnych zmian. To połączenie gniewu jako energii z irlandzkim błogosławieństwem tworzy potężną narrację o czerpaniu siły z osobistych i społecznych trudności, by stawić czoła opresji i poszukiwać lepszej przyszłości.

"Rise" to nie tylko piosenka, to manifest. John Lydon, wciąż prowokujący i niepokorny, po raz kolejny dowiódł, że potrafi przekuć negatywne emocje w potężną, kreatywną siłę, która inspiruje do refleksji i działania. Utwór ten pozostaje jednym z najbardziej rozpoznawalnych i wpływowych dzieł Public Image Limited, świadectwem nieustającej walki o prawdę i wolność jednostki.