Interpretacja Szparka Sekretarka - Maryla Rodowicz

"Szparka Sekretarka" Maryli Rodowicz to utwór, który z biegiem lat zyskał status kultowego przeboju, a jego tekst, choć pozornie lekki i żartobliwy, kryje w sobie głębszą satyrę społeczną i ciekawe tło historyczne. Piosenka, której słowa napisał Jan Wołek, a muzykę skomponował Andrzej Korzyński, miała swoją premierę na albumie "Gejsza nocy" w 1986 roku, choć powstała już w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych. Co ciekawe, na tej samej płycie znalazł się również inny wielki hit artystki, "Niech żyje bal".

Sama Maryla Rodowicz bardzo lubiła "zbitkę" w tytule, uznając ją za "ryzykowne skojarzenie", które dodaje piosence pikanterii. Początkowo tytuł utworu budził sporo kontrowersji i miał spore problemy z cenzurą obyczajową. Cenzorzy nie mogli uwierzyć, że Jan Wołek nie miał zamiaru nikogo obrażać, a słowo „szparka” w tym kontekście to przymiotnik oznaczający „żwawa, szybka, prędką, bystrą, raźną, żywą, chybską lub wartką”. Tytułowa sekretarka to zatem osoba, która sprawnie i z wigorem wykonuje swoje obowiązki. Maryla Rodowicz do dziś wykonuje ten energetyczny numer na finał wielu swoich koncertów, doceniając jego prostotę i nośny refren.

Tekst piosenki przedstawia postać sekretarki jako wszechwładnej, niezastąpionej siły, bez której "dyrektor" – symbolicznie przedstawiony jako męski świat biznesu czy nawet ogólnie życia – byłby "zbytkiem łaski", "duchowo całkiem niezebranym", "niepewnym jak ruchome piaski". To ona jest "przyłbicą i ostoją", "czujną" i "zwartą", podkreślając jej kluczową rolę w utrzymaniu porządku i efektywności.

Kolejne zwrotki wzmacniają obraz sekretarki jako prawdziwej szarej eminencji, która w rzeczywistości sprawuje kontrolę nad wieloma aspektami życia swojego szefa, a co za tym idzie, nad funkcjonowaniem całego "systemu". "Ja zatwierdzam twoje premie", "Ja trzynastkami łatam kieszeń", "Z drogi usuwam ci kamienie" – te wersy jednoznacznie wskazują na jej decyzyjność i zdolność do rozwiązywania problemów, często niezauważalną z zewnątrz. Sekretarka jest tu niczym "oracz i lemiesz", wykonująca ciężką i fundamentalną pracę. Staje się wręcz "krową mleczną" i "Temidą w każdych sporach", czyli źródłem dobrobytu i sprawiedliwości. Kulminacją tej wszechwładzy jest stwierdzenie: "Ja jestem władzą ostateczną, bo tu już nie ma dyrektora". To gorzkie, ironiczne spostrzeżenie o tym, że formalne struktury władzy bywają fasadowe, a prawdziwa kontrola leży w rękach osób na niższych, często niedocenianych, stanowiskach.

Refren, powtarzający obraz "córek gryzących pazury", "żon piłujących szpony", "rodziców trwoniących krwawicę" i "synów stroszących sitowie na głowie", symbolizuje świat zewnętrzny, pełen problemów, oczekiwań i konfliktów, z którym dyrektor nie potrafi sobie poradzić. Sekretarka jawi się tu jako jedyny stabilny punkt w chaosie osobistych i rodzinnych zawirowań szefa. To ona jest nieubłagana w swojej skuteczności, gotowa na "nagana" z "gun'em" (prawdopodobnie "guna" to nawiązanie do narzędzia do pisania, długopisu czy maszyny do pisania, symbolizującego biurokratyczną siłę i konsekwencje).

Historia powstania piosenki jest równie interesująca. Jan Wołek, autor tekstu, opowiadał w wywiadach, że Maryla Rodowicz miała silne "parcie na przebój", ale jednocześnie zależało jej na ambitnych tekstach. Rodowicz często dzwoniła do niego z prośbą o szybkie napisanie tekstów, zdarzało się, że musiał je tworzyć w ciągu dwóch, trzech godzin. W przypadku "Szparkiej sekretarki" również tak było. Muzykę Andrzeja Korzyńskiego Maryla Rodowicz przearanżowała, nadając jej country'owy sznyt, co było zgodne z jej ówczesnymi fascynacjami muzyką country. Warto zaznaczyć, że Wołek napisał ten tekst z pozycji "pani Krysi lub Zosi", tworząc postać mega-sekretarki, która obsługuje "wszystkich szefów świata" i cierpi za wszystkie swoje koleżanki. To właśnie ten haczyk społecznego komentarza sprawił, że utwór stał się przebojem i do dziś pozostaje ważnym elementem polskiej kultury. Wiele lat po premierze piosenka wciąż budzi dyskusje, zwłaszcza wśród tych, którzy błędnie interpretują tytułowe słowo "szparka" jako wulgarne określenie, ignorując jego poprawne, przymiotnikowe znaczenie. Ten aspekt tylko dodaje piosence warstwy subtelnej prowokacji, która doskonale wpisuje się w charakter twórczości Maryli Rodowicz.