Interpretacja Bossa Nova do poduszki - Maryla Rodowicz

Piosenka „Bossa Nova do poduszki” w wykonaniu Maryli Rodowicz, z tekstem Agnieszki Osieckiej i muzyką Jacka Mikuły, to utwór niezwykle subtelny i wieloznaczny, snujący opowieść o ulotności uczuć, samotności i poszukiwaniu bliskości, ukrytych pod płaszczem muzycznego gatunku. Jej premiera miała miejsce na XV Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu w 1977 roku, gdzie znalazła się w dziesiątce najlepszych piosenek festiwalu.

Tekst rozpoczyna się od personifikacji samej bossa novy, która „przypłynęła z wielkich rzek” [tekst piosenki], jawiąc się jako istota o dwoistej naturze. Ma „czyste serce... jak śnieg” [tekst piosenki], a jednocześnie krążą o niej inne, być może mniej pochlebne, plotki. Jej zachowania są niczym z pogranicza snu i jawy: je „na śniadanie cukier”, nocą „pije biały dżin”, a nad ranem „cichutko z zimna drży i płacze” [tekst piosenki]. To obraz delikatności i melancholii, charakterystyczny dla twórczości Osieckiej, która potrafiła w poetycki sposób uchwycić efemeryczność ludzkich emocji i marzeń. Podmiot liryczny, pełen współczucia i tęsknoty za bliskością, oferuje jej schronienie: „Wezmę cię do łóżka, nie płacz już głuptasie” [tekst piosenki]. Motyw „wybacz, wybacz, że nago śpię” [tekst piosenki] to wyznanie całkowitej otwartości i bezbronności, zaproszenie do intymnego świata, gdzie senne „płatki, szmatki i różyczki” [tekst piosenki] tworzą bezpieczną przestrzeń, a muzyka towarzyszy snom.

Dalsze strofy pogłębiają ten oniryczny nastrój. „Migdałowy zapach”, „motyli rój” i „kwitnący len w dolinie” [tekst piosenki] malują sielankowy, niemal baśniowy obraz, w którym podmiot liryczny obiecuje nawet „żywego lwa”, by zapewnić poczucie domu. Bossa nova jest tutaj nie tylko muzyką, ale towarzyszką, być może muzą, która „żali się nam jak dziewczyna” [tekst piosenki]. Pytanie: „Czyś ty mi piosenka, czyś ty mi kochanka?” [tekst piosenki] doskonale oddaje dwuznaczną relację między twórcą a dziełem, a także między człowiekiem a ulotnym uczuciem. Niedośnione noce i nieprzytomne oczy mówią o zatraceniu w chwili, o braku żalu za przemijającym życiem, co nadaje utworowi nieco dekadenckiego posmaku, ale również świadomości przemijania.

Jednakże sielanka ustępuje miejsca rozczarowaniu. Nagła zmiana perspektywy w zwrotce „Zapłakałaś dziś przez sen i wołałaś... Nie, nie mnie” [tekst piosenki] zwiastuje koniec tej magicznej bliskości. Podmiot liryczny, choć dotknięty „arcysmutnym trenem” [tekst piosenki], stara się zachować dystans, mówiąc: „Zapamiętam dotyk twój i sukienki z czarnych róż, a ty mnie się trochę bój i nie myśl, że mi serce pęknie” [tekst piosenki]. To wyraz wewnętrznej siły, próba obrony przed bólem i sygnalizowanie, że mimo wszystko potrafi przetrwać rozstanie. Finalne „Sama idź do łóżka, nie płącz już głuptasie” [tekst piosenki] oraz „samotny jasiek” [tekst piosenki] to świadectwo utraty, a zamilkła muzyczka symbolizuje koniec inspiracji lub miłosnego uniesienia. Piosenka, która jest częścią albumu Maryli Rodowicz „Wsiąść do pociągu” z 1978 roku, doskonale oddaje jej zdolność do głębokiej interpretacji tekstów, co sprawiło, że utwory Osieckiej w jej wykonaniu stały się ponadczasowe.

Zakończenie utworu przynosi smutne pogodzenie z rzeczywistością. Powtórzenie motywu „zielonego stołu” i „pełnej szklanki” [tekst piosenki] akcentuje powrót do prozy życia. „Mija w rzece woda, mija bossa nova” [tekst piosenki] – te słowa symbolizują nieuchronność przemijania, zarówno wody w rzece, jak i samej bossa novy, rozumianej tu jako ulotne uczucie czy stan ducha. Zamiast intymnego „wybacz, że nago śpię”, pojawia się bolesne „wybacz, że sama śpię” [tekst piosenki], a następnie „wybacz, że zbudzę się” [tekst piosenki], co jest gorzkim pożegnaniem ze światem snów i powrotem do samotnej rzeczywistości. To mistrzowsko napisany i zaśpiewany utwór, który pozostawia słuchacza z poczuciem subtelnej melancholii i refleksją nad naturą miłości, sztuki i czasu.