Interpretacja Patrz już wszyscy poszli - Marek Grechuta

"Patrz już wszyscy poszli" to utwór Marka Grechuty pochodzący z jego albumu „Śpiewające obrazy” z 1981 roku. Cały ten album stanowi unikatowy projekt, w którym artysta połączył swoje dwie wielkie pasje: muzykę i malarstwo, tworząc piosenki zainspirowane dziełami wybitnych twórców. „Patrz już wszyscy poszli” jest muzyczną interpretacją i dialogiem z obrazem Vincenta van Gogha Kawiarnia nocą (fr. Le Café de nuit). Grechuta, z wykształcenia architekt, był również aktywnym malarzem, a jego obrazy były wystawiane w galeriach. Ta piosenka, podobnie jak inne utwory z albumu, jest przykładem jego "śpiewających obrazów".

Tekst piosenki rozpoczyna się bezpośrednim zwrotem do Vincenta, co od razu wskazuje na inspirację postacią Van Gogha: „Hej, Vincent, patrz, już wszyscy poszli / Poszedł już ten pijany Jacques”. Ten początkowy monolog, przypisany Grechucie, który w utworze wciela się w postać kloszarda lub samotnika w tytułowej kawiarni, zaprasza artystę do odpoczynku i spojrzenia na świat w inny sposób. Możemy wyobrazić sobie Van Gogha, wiecznie pracującego i udręczonego, którego Grechuta próbuje namówić do chwili wytchnienia od twórczego znoju. Metafora „W butli jest kolor, słowo daję / Chodź tutaj, pędzel w nim zamocz / On pachnie dziś złocistym rajem / Złap to i w oczy, prosto w oczy” sugeruje, że inspiracja i piękno tkwią w najprostszych rzeczach – być może w winie, które rozjaśnia percepcję, lub w samym świetle, które Van Gogh tak mistrzowsko uchwycił na swoich płótnach. Grechuta zachęca do czerpania z życia, do bezpośredniego, intensywnego doświadczania koloru i światła.

Kolejna strofa wprowadza obraz „bzyczącej nad szklanką sennej pszczoły”. Ta drobna, z pozoru nieistotna scena, staje się pretekstem do dalszej refleksji nad sztuką. Prośba „Spróbuj ją taką namalować / Mały portrecik tej muzyczki” to wyzwanie rzucone Van Goghowi, by dostrzegł i uwiecznił ulotne piękno chwili, „muzyczki” świata, która często umyka uwadze. Pszczoła, ze swoimi „złotymi pręgami” i historią walki („cięta tak samo jak ty / Ma twoje krechy, twoje cięgi / Zbiera niewidoczne łzy”), staje się symbolem artysty – wrażliwego, naznaczonego trudami życia, lecz jednocześnie tworzącego coś pięknego i żywego. Jest to subtelne nawiązanie do cierpienia Van Gogha i jego zmagań z chorobą psychiczną, które nieodłącznie wpłynęły na jego twórczość.

W ostatniej części utworu Grechuta wyraża swój podziw dla unikalnego stylu Van Gogha: „Wiesz, co ja najbardziej / Lubię w twych obrazkach – to, że widać / Że stół to stoi trochę twardziej / I jeszcze się przy tym kiwa”. To zdanie jest kluczowe dla interpretacji – jest to doskonała obserwacja twórczości holenderskiego mistrza, który zniekształcał perspektywę i barwy, by oddać subiektywne doświadczenie rzeczywistości, sprawiając, że nawet nieruchome przedmioty zdają się żyć i drżeć wewnętrzną energią. Marek Grechuta docenia tę wibrację, ten ruch wprowadzony na płótno, który sprawia, że „wszystko tak się rusza / Nawet ten koci łeb podskoczy”. Piosenka podkreśla, że sztuka Van Gogha ma moc wzruszania i „budzenia do życia – w oczy, w smutne oczy”. Jest to afirmacja sztuki, która nie tylko odwzorowuje rzeczywistość, ale ją przeżywa, nadaje jej sens i głębię, nawet jeśli jest to świat widziany przez pryzmat melancholii czy wewnętrznego zmagania.

Utwór "Patrz już wszyscy poszli" jest nie tylko hołdem dla Vincenta van Gogha, ale także manifestem artystycznym samego Grechuty, który swoją twórczością udowadniał, że muzyka może „malować” obrazy, a słowa mogą oddawać kolory i emocje. To połączenie wrażliwości poety i kompozytora z perspektywą malarza, które w przypadku Grechuty było szczególnie autentyczne ze względu na jego własne zaangażowanie w sztuki plastyczne. Wprowadzenie elementu dialogu i intymnego tonu sprawia, że słuchacz staje się świadkiem niezwykłej rozmowy między dwoma artystami, którzy choć żyli w różnych epokach, łączyła ich głęboka wrażliwość i dążenie do wyrażenia prawdy o świecie poprzez swoje dzieła.