Interpretacja Wesele - Marek Grechuta

Piosenka „Wesele” Marka Grechuty, wydana w 1969 roku na debiutanckim albumie „Marek Grechuta & Anawa”, stanowi jedno z najjaśniejszych i najbardziej rozpoznawalnych dzieł w kanonie polskiej poezji śpiewanej. Jej tekst jest niezwykłą adaptacją fragmentów dramatu Stanisława Wyspiańskiego pod tym samym tytułem, co samo w sobie jest fascynującą ciekawostką, ukazującą śmiałość i wrażliwość artystyczną Grechuty w reinterpretowaniu klasyki. Choć pierwowzór Wyspiańskiego to głęboka analiza i krytyka społeczeństwa polskiego, pełna symboliki i niezrealizowanych marzeń, Grechuta skupia się na innej, bardziej radosnej i transcendentalnej stronie weselnego obrzędu.

Utwór rozpoczyna się bezpośrednim zwróceniem do „Panny młodej, młodej panny”, podkreślając jej centralną rolę i niemal magiczną moc w tym wyjątkowym dniu – „Myślę sobie, że co zechcesz to się stanie”. Postać Panny Młodej, opisanej jako „jak jaśmin, jak jagoda”, staje się symbolem czystości, piękna i nadziei, emanującej siłą sprawczą. Poeta, niby skromny wobec jej potęgi, z ciekawością pyta o sedno tych oczekiwań, które panna młoda ma wobec Pana. To nie tylko ślub, to początek czegoś nowego, pełnego wiary w moc miłości i wspólnego życia.

Następnie Grechuta wprowadza element zaskoczenia i inkluzywności, zachęcając Pannę Młodą do zaproszenia na wesele „Tych, którym gdzie złe wciórności dopiekają, którym źle”. Co więcej, zaprasza również „z Piekła duchy”, aby przyszły „na podsłuchy, na wesele, gdzie muzyka”. Ten fragment, pochodzący bezpośrednio z Wyspiańskiego, w interpretacji Grechuty nabiera nowego wymiaru. Zamiast zapowiadać społeczne lub duchowe rozterki, staje się uniwersalnym zaproszeniem do udziału w radosnej celebracji, gdzie nawet siły ciemności mogą ulec mocy wspólnego szczęścia i muzyki. Jest to wizja wesela jako wydarzenia totalnego, przekraczającego granice dobra i zła, integrującego wszystko w jednym, porywającym rytmie.

Kluczowym elementem utworu jest apoteoza muzyki. Akt małżeństwa jest początkowo przedstawiony z przymrużeniem oka, niczym skok w nieznane: „Jak się żenić, to się żenić! To tak jak by w uniesieniu, w równe nogi wskoczyć w studnie!”. Jednak lęk przed utonięciem jest natychmiast rozwiewany przez zapewnienie „Nie utoniesz, nie utoniesz!” i żartobliwe odwrócenie tradycyjnego porzekadła: „Topi się, kto bierze żonę. A niech się stopi, niech się spali, byle ładnie grajcy grali, byle grali na wesele”. To tu objawia się prawdziwe centrum piosenki – muzyka, która ma moc przezwyciężania wszelkich obaw i trosk. Opis dźwięków jest niezwykle dynamiczny i plastyczny, pełen onomatopei: „Jak się ta muzyka miele, jak na żarnach, hula, dzwończy, niech se huka, stuka, puka, pląsa, bije, przybasuje, piska skrzypiec struną cienką, tak podskocznie! Tak mileńko!”. Marek Grechuta, znany z zamiłowania do łączenia różnorodnych gatunków, od rocka progresywnego, przez jazz, po elementy muzyki klasycznej, z Anawą wykorzystywał bogate instrumentarium, w tym kwartet smyczkowy, co doskonale oddaje ten wielowymiarowy i porywający dźwięk. Muzyka staje się niemal żywiołem, „jak młyn wodny, w noc miesięczną, w czas pogodny”, która „niech się w dźwiękach się nie kończy”. To pragnienie nieskończoności dźwięku i tańca, prowadzące do stanu „zapomnieniu, w zapomnieniu, w kołysaniu”, symbolizuje całkowite zatracenie się w chwili, oderwanie od ziemskich trosk i osiągnięcie czystej ekstazy.

Marek Grechuta, z wykształcenia architekt, był artystą, który w swojej twórczości nieustannie poszukiwał nowych form wyrazu, spopularyzował wiersze wielu wybitnych polskich poetów, a jego interpretacje były określane mianem „neoromantycznych”. Piosenka „Wesele” zdobyła jedną z głównych nagród na 7. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, co świadczy o jej wyjątkowości i sile oddziaływania już w momencie debiutu.

Zakończenie utworu to poetycka kwintesencja jego przesłania: „Światy czarów - czar za światem! Jestem wtedy wszystkim bratem, i wszystko jest dla mnie swatem. W tym weselu, w tej radości Bóg mi gości pozazdrości”. Te słowa przenoszą zwykłe wesele w wymiar metafizyczny, gdzie wspólna radość i poczucie braterstwa stają się tak intensywne, tak pełne i autentyczne, że nawet boska istota mogłaby pozazdrościć ludzkiego szczęścia. To ostateczne przesłanie o mocy radości, wspólnoty i muzyki, które potrafią unieść człowieka ponad codzienność, w świat absolutnego piękna i zapomnienia. Grechuta, używając słów Wyspiańskiego, stworzył pieśń o totalnej afirmacji życia, w której melancholia, charakterystyczna dla wielu jego utworów, ustępuje miejsca czystej, niepohamowanej radości.