Interpretacja Treason - Maanam

Utwór "Treason" zespołu Maanam to głęboko niepokojąca i wielowymiarowa opowieść o zdradzie, która, choć napisana w języku angielskim, przenika do samego sedna ludzkich lęków i społecznych realiów. Maanam, z Korą na czele, znany był z eksplorowania skomplikowanych emocji i nierzadko wplatał w swoje teksty kontekst ówczesnej Polski, nawet jeśli na pierwszy rzut oka nie było to oczywiste. Piosenka, która dotarła na 5. miejsce Listy Przebojów Programu III Polskiego Radia i spędziła na niej 12 tygodni, zyskała znaczną popularność, rezonując z publicznością.

Tekst rozpoczyna się od natychmiastowego uderzenia: "Treason treason / Cunning cold calculating / Treason treason / Darkly waiting infiltrating" – to jak litania, mantrująca słowo "zdrada" i opisująca ją jako coś podstępnego, zimnego, kalkulującego, co czai się w cieniu i podstępnie się wkrada. Już te pierwsze wersy budują atmosferę paranoi i wszechobecnego zagrożenia. Kolejne strofy pogłębiają ten nastrój, przenosząc zdradę na poziom intymnych relacji: "Each kiss contains its own betrayal / Scratch me with your painted nail / Sorrow slowly turns to dread / Treason sneaks into your bed". Tu zdrada staje się czymś osobistym, niszczącym zaufanie w najbliższych związkach, gdzie nawet pocałunek może być skażony fałszem. Obraz malowanych paznokci, które drapią, dodaje perwersyjnego piękna i bólu do aktu zdrady, czyniąc ją jeszcze bardziej dotkliwą.

Ciekawostką jest, że Maanam, zwłaszcza w latach 80., dążył do podbojów zagranicznych, nagrywając angielskie wersje swoich albumów, np. "Night Patrol" (anglojęzyczny odpowiednik "Nocnego Patrolu"). Piosenki takie jak "Street Cowboys", "Lipstick on the Glass" czy "I Have a Lover" również były tworzone po angielsku, co świadczyło o strategicznym posunięciu zespołu, by dotrzeć do szerszej publiczności. Jednakże, pomimo anglojęzycznej formy, utwór "Treason" (Zdrada w polskim tłumaczeniu, które również istnieje) głęboko osadzony jest w polskim kontekście tamtych lat. Kora, jako autorka tekstów, nierzadko czerpała z własnych doświadczeń i obserwacji otaczającej rzeczywistości. Jak wspominano, "Zdrada" była typowym utworem stanu wojennego, a sama Kora opowiadała o tragicznym 13 grudnia 1981 roku, kiedy to wielu jej znajomych zostało internowanych. W tym świetle wersy takie jak "Don't look for help, you're on your own / Your lover loves another and won't come home" nabierają podwójnego znaczenia. Mogą odnosić się nie tylko do osobistego zawodu miłosnego, ale także do poczucia osamotnienia społeczeństwa, porzuconego i zdradzonego przez system, gdzie nadzieja na powrót "kochanka" (symbolizującego wolność, sprawiedliwość) okazuje się płonna.

Metafora "Broken promises broken light / White is black, black is white" doskonale oddaje dezorientację i moralny chaos tamtych czasów, kiedy prawda była manipulowana, a wartości odwracane. To obraz świata, w którym zaufanie zostaje całkowicie zburzone, a granice między dobrem a złem zacierają się. W takiej rzeczywistości zdrada staje się powszechna, a tożsamość zdrajcy – nieuchwytna. Wersy "Steady rhythm, even beat / Don't talk back, turn the other cheek / Keep it straight, keep it fair / Talk out of line, if you dare" mogą być interpretowane jako komentarz do narzuconej dyscypliny i represji, do oczekiwań, by społeczeństwo było posłuszne i nie stawiało oporu, pod groźbą konsekwencji. Jest to gorzka ironia wzywająca do pozornej uczciwości i spokoju, podczas gdy pod powierzchnią narasta gniew i poczucie niesprawiedliwości.

Kulminacyjny moment piosenki następuje w zwrotce, która rzuca wyzwanie samej definicji zdrady: "Who can tell who is the traitor? / Who is the lover? Who is the hater? / Don't make me look, I don't want to see / Is everyone a traitor or is it just me?". To przejmujące pytanie podmiotu lirycznego – być może samej Kory – o jego własną rolę w tym wszechobecnym schemacie. Czy zdrajcą jest tylko ten, kto aktywnie działa na szkodę, czy też każdy, kto milczy, kto jest uwikłany w sieć wzajemnych zależności i pozorów? To wołanie o ignorancję, o niechęć do konfrontacji z bolesną prawdą, że zdrada mogła stać się tak endemiczna, iż dotyka każdego, a granica między ofiarą a oprawcą, zdradzanym a zdradzającym, zaciera się. Kora, z jej unikalną wrażliwością i sceniczną charyzmą, potrafiła przetworzyć poezję i dekadencję w rock'n'rollową ekspresję, co sprawiało, że takie teksty jak "Treason" stawały się niezwykle sugestywne i osobiste, mimo ich uniwersalnego wydźwięku.

"Treason" Maanamu to utwór, który nie tylko eksploruje osobiste doświadczenia zdrady, ale także odbija echa szerszych zjawisk społecznych i politycznych. Jest to przestroga przed podstępnością i nieuchronnością zdrady, która może infiltrować wszystkie aspekty życia, pozostawiając za sobą jedynie ból, nieufność i pytanie o własną niewinność w świecie pełnym fałszu. Utwór pozostaje aktualny, przypominając o kruchości zaufania i stałej walce z jego naruszeniami.