Interpretacja Pechowiec - Kazimierz Krukowski

Piosenka „Pechowiec” w wykonaniu Kazimierza Krukowskiego to klasyczny przykład szmoncesu i kabaretowego monologu, który bawi słuchaczy od czasów dwudziestolecia międzywojennego, oddając charakterystyczny styl i humor tamtej epoki. Kazimierz Krukowski, znany również pod pseudonimem Lopek, był wybitną postacią polskiej estrady, aktorem kabaretowym, rewiowym i filmowym, a także reżyserem i autorem tekstów. Swój debiut w słynnym kabarecie Qui Pro Quo w 1924 roku zawdzięczał swojemu kuzynowi, Julianowi Tuwimowi. Postać Lopka, z którą Krukowski stał się nierozerwalnie związany, charakteryzowała się przydługim paletotem i melonikiem naciśniętym na uszy, symbolizując specyficzny styl kabaretowy oparty na humorze wynikającym z żydowskich stereotypów, często tworzonych przez autorów żydowskiego pochodzenia. Piosenka „Pechowiec” została nagrana przez Krukowskiego około 1927 roku i doskonale wpisuje się w ten komiczny, autoironiczny wizerunek.

Utwór rozpoczyna się od gorzkiej, lecz humorystycznej konstatacji, że życie jest ciężkie, co najlepiej wie ten, kto je zna. Narrator, tytułowy pechowiec, idzie o krok dalej, stwierdzając, że „najlepiej jest się wcale nigdy nie urodzić”, bo na takie szczęście „jeden na tysiąc ma”. Już te pierwsze wersy zarysowują postać człowieka, który z humorem, ale i fatalizmem podchodzi do swojego permanentnego nieszczęścia. Cały tekst jest pasmem anegdot, które mają udowodnić słuchaczowi, że narrator jest „nerwusem” i największym pechowcem pod słońcem.

Pierwsza historia to klasyczny przykład ironii losu. Narrator opowiada o loterii, w której padło „pół miliona” na jego numer. Radość jednak szybko ustępuje rozczarowaniu, gdy okazuje się, że szczęśliwy numer, choć identyczny z jego, dotyczył... jego telefonu, a nie losu na loterii. Na domiar złego, nawet gdyby to był jego los, to „zamiast trójki było sześć, sześć, sześć”, a „z początku, zamiast dwieście było sto, sto, sto”, co w komiczny sposób podkreśla absolutną dominację pecha w jego życiu. To przedstawienie pozornie bliskiego sukcesu, który w ostatniej chwili obraca się w nic, jest kwintesencją jego losu.

Kolejna anegdota rozgrywa się w słynnym paryskim domu handlowym Maison La Fayette, miejscu przepychu i luksusu. W momencie, gdy gaśnie światło i w panującym zamieszaniu „ludzie nie są gapie” i „kto może, ten coś łapie”, nasz pechowiec znajduje się... „w składzie fortepianów”. To genialny kontrast – zamiast w dziale jubilerskim, gdzie mógłby „wziąć ze sobą, na pamiątkę, to i to, i to”, trafia w miejsce, gdzie nic cennego nie można ukraść, co wywołuje jego dramatyczne pytanie: „No, czy z takim pechem można jeszcze żyć?”. Ta scena doskonale oddaje komizm sytuacyjny, który był chlebem powszednim przedwojennych kabaretów.

Pechowiec kontynuuje swoje narzekania, wybiegając w przyszłość. Jest przekonany, że nawet gdyby los obdarzył go milionem, to otrzymałby go „bilonem, w pięciogroszówkach”, co zmusiłoby go do „śmigaj parę lat” z workami drobnych. To hiperboliczne wyobrażenie kłopotów związanych nawet z potencjalnym szczęściem potęguje komiczny efekt i utrwala wizerunek bohatera jako magneta na nieszczęścia.

Apogeum jego pecha następuje w ostatniej opowieści o wypadku samochodowym. W większości przypadków, wypadek to nieszczęście. Ale dla pechowca Krukowskiego, prawdziwym nieszczęściem jest fakt, że „z moim pechem myśmy wyszli cało”. Oznacza to brak możliwości uzyskania „sekuracji” (odszkodowania), co jest dla niego kolejnym powodem do rozpaczy. Co więcej, narrator żałuje, że jego żona „mogła złamać ręce, nogi, kark, kark, kark”, albo on sam „broń Boże, się zadrapnąć”. Całkowity brak obrażeń po wypadku samochodowym, który dla większości byłby powodem do ulgi, dla pechowca staje się ostatecznym dowodem na jego permanentnego pecha, bo uniemożliwia mu to czerpanie jakichkolwiek korzyści z pozornie tragicznego zdarzenia. Końcowe stwierdzenie „A, tym czasem, żona cała, forsy brak, to jest pech” zamyka opowieść z gorzkim, ale niezmiennie zabawnym akcentem.

„Pechowiec” to utwór, który dzięki charyzmie Kazimierza Krukowskiego i jego niezrównanej interpretacji stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli kabaretowego humoru dwudziestolecia międzywojennego. Charakterystyczny sposób mówienia, gestykulacja i specyficzny żargon postaci Lopka sprawiały, że widownia śmiała się do łez, jednocześnie dostrzegając w tym przerysowanym obrazie cząstkę siebie. Piosenka ta jest świadectwem niezwykłej zdolności artystów tamtych lat do przekształcania codziennych trosk i frustracji w mistrzowską, inteligentną rozrywkę.