Interpretacja She's lost control - Joy Division

„She’s Lost Control” to jeden z najbardziej ikonicznych i poruszających utworów Joy Division, który, choć na pierwszy rzut oka zdaje się opisywać ogólną utratę panowania nad sobą, w rzeczywistości ma głęboko osobiste i tragiczne korzenie. Tekst piosenki, napisany przez Iana Curtisa, frontmana zespołu, jest niezwykle sugestywnym portretem człowieka zmagającego się z siłami, nad którymi nie ma absolutnie żadnej władzy. Powtarzające się frazy „She’s lost control” stają się mantrą bezsilności, zarówno tej, która dotyka obserwowaną osobę, jak i obserwatora.

Inspiracją do powstania utworu była młoda kobieta cierpiąca na epilepsję, którą Ian Curtis poznał w ramach swojej pracy w ośrodku rehabilitacyjnym w Macclesfield w latach 1978–1979. Curtis pracował tam jako Assistant Disablement Resettlement Officer i stykał się z osobami z niepełnosprawnościami, pomagając im znaleźć zatrudnienie. Kobieta, zdesperowana w poszukiwaniu pracy, doznawała ataków padaczkowych, co głęboko poruszyło Iana. Później Ian dowiedział się, że kobieta zmarła w wyniku jednego z takich ataków. Ta tragiczna historia stała się głównym impulsem do stworzenia „She’s Lost Control”.

Co szczególnie wzmacnia wymowę tekstu, to fakt, że w tym samym czasie, około 1978 roku, u samego Iana Curtisa zdiagnozowano epilepsję. Doświadczenia tej kobiety, a następnie jego własne zmagania z chorobą, nadały słowom niezwykłą autentyczność i bolesny rezonans. Ian Curtis, który sam zaczął doświadczać ataków padaczkowych, często na scenie, czuł się coraz bardziej bezradny, widząc w losie tej kobiety odbicie własnej, trudnej przyszłości. Utrata kontroli stała się dla niego realnym i wszechogarniającym doświadczeniem, zarówno fizycznym, jak i psychicznym, prowadząc do narastającej depresji.

Tekst piosenki niezwykle plastycznie opisuje przebieg ataku. „Confusion in her eyes that says it all / She’s lost control” (Zamieszanie w jej oczach mówi wszystko / Straciła kontrolę) to początek opisu dezorientacji. Dalej pojawiają się obrazy fizycznej bezradności: „And she’s clinging to the nearest passer by” (I uczepiła się najbliższego przechodnia), a kulminacja następuje w linijkach „And she screamed out kicking on her side / And said I’ve lost control again / And seized up on the floor, I thought she’d die” (I krzyczała, kopiąc na boku / I powiedziała, że znowu straciła kontrolę / I zesztywniała na podłodze, myślałem, że umrze). Te wersy nie pozostawiają wątpliwości, że mowa jest o gwałtownym ataku epilepsji, a poczucie narratora, że „nigdy nie zrozumie, dlaczego tak jest”, podkreśla ogrom jego bezsilności w obliczu cierpienia bliskiej osoby. Narrator wyznaje nawet: „When the darkness broke in, I just broke down and cried” (Kiedy nadeszła ciemność, po prostu załamałem się i płakałem), co świadczy o głębokim emocjonalnym obciążeniu.

Od strony muzycznej, utwór jest majstersztykiem post-punku, charakteryzującym się hipnotycznym, mechanicznym rytmem perkusji Stephena Morrisa, który, jak sam przyznał, był inspirowany Philem Spectorem. Linia basu Petera Hooka, grana wysoko na gryfie, dodaje kompozycji napięcia i melancholii. Producent Martin Hannett, znany ze swojego obsesyjnego dążenia do czystego brzmienia, nagrywał każdy bęben osobno, a do stworzenia charakterystycznego dźwięku talerzy hi-hat podobno wykorzystał nawet spray do włosów. Ta minimalistyczna, a zarazem gęsta produkcja potęguje uczucie niepokoju, izolacji i klaustrofobii, doskonale oddając temat utraty kontroli.

Warto dodać, że istnieją dwie wersje studyjne piosenki: ta z debiutanckiego albumu „Unknown Pleasures” z 1979 roku oraz dłuższa, bardziej elektroniczna wersja wydana jako singiel 12-calowy w 1980 roku, zawierająca dodatkową zwrotkę. Ta późniejsza wersja była jednym z ostatnich nagrań studyjnych zespołu przed samobójczą śmiercią Iana Curtisa. „She’s Lost Control” nie tylko stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych hymnów Joy Division, ale także, poprzez swoją osobistą historię, wniosła temat chorób neurologicznych do głównego nurtu muzyki, co było w tamtych czasach rzadkością. Jest to piosenka, która wciąż wybrzmiewa z siłą, przypominając o kruchości ludzkiego życia i wiecznej walce z tym, co nieuchronne i niekontrolowalne. Film biograficzny o Ianie Curtisie z 2007 roku nosi tytuł „Control”, co stanowi bezpośrednie nawiązanie do tego właśnie utworu.