Interpretacja Águas de Março - Elis Regina

Myślisz o piosence "Águas de Março" (Wody Marca) autorstwa António Carlosa Jobima, a uwiecznionej w niezapomniany sposób przez duet z Elis Reginą, i od razu przenosisz się w świat, gdzie codzienność splata się z filozoficzną głębią, a proste obrazy nabierają poetyckiego wymiaru. To utwór, który nie opowiada linearnej historii, lecz jest raczej strumieniem świadomości, kolażem efemerycznych momentów i trwałych elementów brazylijskiego krajobrazu i życia.

Piosenka powstała w 1972 roku, a jej twórca, Tom Jobim, skomponował ją w swoim wiejskim posiadłości Poço Fundo w regionie górskim Rio de Janeiro. Jobim znajdował się wówczas w trudnym okresie życia, borykając się z problemami zdrowotnymi, poczuciem beznadziei i depresją. To właśnie w tym otoczeniu, podczas budowy domu, w obliczu intensywnych marcowych deszczy, narodziły się te niezwykłe słowa. Według anegdoty, Jobim spisał je na kawałku papieru do pieczenia chleba. Początkowo stworzył portugalską wersję, a później, zachowując jej strukturę i główną metaforę, przetłumaczył ją na angielski, znany jako "Waters of March".

Centralnym motywem utworu są „Águas de Março”, czyli marcowe deszcze, które w Brazylii zamykają lato i zapowiadają nadejście jesieni. Te obfite ulewy niosą ze sobą zarówno oczyszczenie, jak i nowe życie, symbolizując cykl natury, zmianę i obietnicę odrodzenia. Stąd powtarzające się frazy "Są wody marca, zamykające lato, to obietnica życia w twoim sercu...".

Tekst piosenki to lista pozornie przypadkowych przedmiotów, zjawisk i emocji, z których każdy zaczyna się od "É..." ("To jest..."). Spotykamy tu "pau, pedra" (drewno, kamień), "fim do caminho" (koniec drogi) czy "resto de toco" (reszta pnia). Jobim świadomie zestawia ze sobą kontrasty – życie i śmierć, słońce i noc, nadzieję i rozczarowanie ("no rosto, um desgosto, é um pouco sozinho"). Ta profuzja obrazów, od codziennych przedmiotów jak "caco de vidro" (kawałek szkła) czy "tijolo chegando" (nadchodząca cegła), po bardziej poetyckie "madeira de vento" (drewno wiatru) czy "mistério profundo", tworzy bogaty obraz istnienia, złożonego z drobnych, pozornie niezwiązanych ze sobą elementów, które razem składają się na całość. Jest to swego rodzaju kolaż, odzwierciedlający nieuchronny ruch życia i jego zmienność.

W piosence pojawiają się również odniesienia do brazylijskiej flory i folkloru. "Peroba do campo" to gatunek szlachetnego drewna, cenionego za trwałość i piękno, często wykorzystywanego w budownictwie. Wyróżnia się spośród innych odmian peroby (takich jak peroba-rosa). "Caingá, Candeia" to także nazwy roślin. Z kolei "Matita-Pereira" to imię ptaka (kukułki paskowanej), któremu w brazylijskim folklorze przypisuje się mistyczne cechy i wiąże z postacią Saci Pererê, figlarnego chochlika. Jego pieśń, złożona z dwóch nut, bywa cytowana jako znak zbliżającego się niebezpieczeństwa.

Intrygującym elementem jest również "Festa da Cumeeira". Jest to tradycyjna brazylijska uroczystość, pierwotnie wywodząca się z kultury niemieckiej, obchodzona po zakończeniu konstrukcji dachu (cumeeira to kalenica dachu). To symboliczne święto dziękczynienia za pomoc w budowie, często połączone z posadzeniem drzewa i ucztowaniem, ma przynosić szczęście nowemu domowi. W kontekście piosenki, gdzie Jobim budował swój dom podczas deszczowego marca, ten element zyskuje dodatkowe znaczenie – jest momentem radości i spełnienia po trudach pracy i zmianach.

Wersja nagrana przez Tom Jobima i Elis Reginę na albumie "Elis & Tom" z 1974 roku jest uważana za jedną z najlepszych w historii brazylijskiej muzyki. W 2001 roku, w ankiecie przeprowadzonej przez gazetę Folha de S. Paulo wśród ponad 200 brazylijskich dziennikarzy i muzyków, "Águas de Março" została uznana za najlepszą brazylijską piosenkę wszech czasów. Magazyn Rolling Stone Brasil umieścił ją na drugim miejscu, tuż za "Construção" Chico Buarque. Ten duet Elis i Jobima stał się legendarny, a ich dynamiczna interpretacja, w której głos Elis wplata się w spokojny śpiew Jobima, dodaje utworowi niezwykłej głębi i emocjonalności, czyniąc go ponadczasowym hymnem na cześć życia w jego wszystkich przejawach – od drobiazgów po wielkie obietnice serca.