Interpretacja Płonie Babilon - Izrael

Piosenka „Płonie Babilon” autorstwa legendarnej grupy Izrael to fundamentalny utwór w historii polskiego reggae, stanowiący jeden z kluczowych elementów debiutanckiego albumu zespołu, Biada, Biada, Biada!, wydanego na płycie winylowej w 1985 roku przez Pronit/Poljazz. Album ten, nagrany w maju 1983 roku w studiu „Wawrzyszew”, uznawany jest za pierwszy polski album z muzyką reggae. Znaczenie tego utworu, a także całego dorobku Izraela, jest głęboko osadzone w kontekście rastafariańskiej filozofii, przeniesionej na grunt polskiej rzeczywistości lat 80.

W tradycji rastafariańskiej, "Babilon" symbolizuje opresyjny system władzy, materializm, niesprawiedliwość i wszelkie zło tego świata. Jest to metafora zepsucia i upadku zasad, ucisku i podziałów społecznych. Kontrastuje z nim "Syjon", oznaczający duchową ojczyznę, wolność, nadzieję i sprawiedliwość. Gdy Izrael śpiewa „Płonie, Płonie Babilon płonie !!”, to nie jest to bynajmniej wezwanie do dosłownej pożogi, lecz proroctwo upadku znienawidzonego systemu, wyraz tęsknoty za wyzwoleniem i sprawiedliwością. Robert Brylewski, współzałożyciel Izraela, wyjaśniał w jednym z wywiadów, że „Gdyby słowo „Babilon” zastąpić słowem „system”, sprawa stałaby się dużo bardziej niecenzuralna. A my chcieliśmy wylać z siebie gniew na władzę, która prześladuje nas na ulicach, przez którą nie możemy czuć się normalnie”. To pokazuje, jak sprytnie artyści używali symboliki, aby omijać ówczesną cenzurę, jednocześnie przekazując silnie antyestablishmentowe przesłanie.

Pierwsza zwrotka, „Cieszą się wierni, Radośnie dzwonią dzwony, Bo gloria w Babilonie”, wydaje się na pierwszy rzut oka paradoksalna. Kto są ci "wierni"? Jest to sarkastyczna obserwacja, krytykująca tych, którzy akceptują i celebrują pozorne triumfy i splendor opresyjnego systemu. Dzwony mogą symbolizować propagandowe obwieszczanie sukcesów, które w rzeczywistości są fasadą dla ukrytego zepsucia. To moment, w którym artysta ukazuje iluzoryczność potęgi Babilonu i ślepotę jego zwolenników.

W drugiej zwrotce następuje wyraźne przeciwstawienie: „Gromadzą się dzieci Boga, Na wietrze łopoczą sztandary, Rozbłysła jasnością gwiazda Syjonu Oświetla drogę wiernych”. "Dzieci Boga" to ci, którzy odrzucają system Babilonu i podążają drogą duchowej wolności i prawdy, utożsamiani z rastafarianami i wszystkimi szukającymi alternatywy. „Gwiazda Syjonu” jest tu symbolem nadziei, przewodnictwa i duchowego przebudzenia, wskazującym drogę do prawdziwej wolności. Łopoczące sztandary sugerują jedność, ruch oporu, zjednoczenie w walce o wspólne wartości. W kontekście lat 80. w Polsce, gdy stan wojenny był jeszcze świeżą raną, takie słowa niosły ze sobą ogromny ładunek nadziei i buntu. Robert Brylewski wspominał, że Izrael powstał w 1983 roku, w „czasie totalnie dzikim”, gdy „Stan Wojenny był już ugruntowany, scementowany”. W takich warunkach muzyka reggae, z jej mistycznym językiem i metaforyką, stała się wentylem bezpieczeństwa dla społecznego niezadowolenia. Tomasz Lipiński, współpracujący z Brylewskim, zauważał, że „Sowieckie imperium jawiło się jako Babilon”, co czyniło popularność reggae w Polsce w latach 80. „całkiem zrozumiałą”.

Finalne wersy, „I tylko noc, noc w Babilonie, I tylko płonie, Babilon płonie!”, potęgują poczucie zbliżającej się katastrofy dla systemu. Mimo pozornej świetności, w Babilonie panuje ciemność – symbol ignorancji, ucisku i moralnego rozkładu. To właśnie w tej ciemności tli się ogień zagłady, ogień zmian, który ma strawić stare, by zrobić miejsce dla nowego. Jest to metaforyczne spalenie starych struktur i narodziny nowej, lepszej rzeczywistości, prowadzącej do wolności. Robert Brylewski był postacią niezwykle wpływową i zbuntowaną, do końca mającą swoje zdanie, co potwierdził Artur Szklarczyk, wspominając o nim pośmiertnie jako o „pionierze i wizjonerze naszej sceny muzycznej”. Jego twórczość z Izraelem, Armią czy Brygadą Kryzys, zawsze nacechowana była walką o wolność i zwalczaniem "Babilonu".

„Płonie Babilon” to zatem nie tylko utwór muzyczny, ale manifest ideowy i prorocza wizja. Izrael, poprzez swoje roots reggae, dał głos pokoleniu, które w trudnych czasach komunizmu szukało duchowego oparcia i wyrażało sprzeciw wobec opresji. Tekst piosenki, choć prosty w swej formie, jest niezwykle głęboki w przesłaniu, rezonując z uniwersalnymi dążeniami do sprawiedliwości i wolności. Płyta Biada, Biada, Biada! z 1985 roku, na której ten utwór się znalazł, „stanowi też obok „Historii podwodnej” Lecha Janerki najwspanialszy zapis nastrojów stanu wojennego” – jak ujął to Rafał Księżyk w książkowym wywiadzie-rzece z Brylewskim, Kryzys w Babilonie. Mimo, że niektórzy dziennikarze zarzucali Izraelowi naiwność, to właśnie w tej dziecięcej krucjacie tkwiła siła, która przekazywała heroiczną siłę rażenia. Utwór ten pozostaje ponadczasowym hymnem na rzecz wolności, który mimo upadku PRL-owskiego „Babilonu”, nadal inspiruje do walki o „lepsze jutro” w obliczu współczesnych wyzwań.